Orman yangınlarında kurumlara düşen görevler…

Nilay Meryem ÇÖMLEK

Bartın Orman Yangınları ile Mücadele Komisyon Toplantısı, geçtiğimiz günlerde Vali Dr. Nurtaç Arslan başkanlığında gerçekleştirilmişti.

Bartın Valiliği 15 Temmuz Şehitleri Toplantı Salonu’nda yapılan toplantıda, geniş orman örtüsüne sahip Bartın’da yangın riskinin yüksek olduğu yaz aylarında orman yangınlarına karşı alınacak tedbirler ele alınırken yeşilin korunmasında koordineli bir şekilde yürütülecek mücadele için yapılacak çalışmalar ve olası yangınlarda yapılması gerekenler değerlendirilmişti.

Komisyon orman yangınlarına karşı önlem için alınan kararlar Bartın Valiliği’nce kamuoyuyla paylaşıldı.

İşte Orman Yangınları İle Mücadele Komisyonu’nca alınan o kararlar:

Haberleşme ve istihbarat

“Orman yangınını gören veya haberi olan kamu personeli, köy muhtarı veya ihtiyar heyetleri, yangın gönüllüleri ve vatandaşlar en yakın orman idaresine, mülki amirliklere, jandarma ve polis karakollarına şahsen veya telefon ile müracaat edeceklerdir.

Ücretsiz telefon hatlarından yararlanmak suretiyle 112 Acil Çağrı Merkezine ihbarda bulunabilirler.

TÜRK TELEKOM, Enerjisa BEDAŞ, Jandarma ve Emniyet yetkilileri orman yangını ihbarlarını aldıktan hemen sonra ilgili mercilere derhal ulaşacak. Keza, bu konuda bilgi sahibi olan tüm kamu kurumlan da aynı mecburiyeti taşımaktadırlar.

Orman yangını haberleşmesinde orman teşkilatının telsiz haberleşmesinde yetersiz kaldığı durumlarda gerektiğinde Emniyet, Jandarma, İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü ve diğer kuruluşların telsiz cihazlarından da yararlanılarak haberleşme sağlanacaktır.

Mülki amirin yapacağı işler

Vali ve Kaymakamlar; İl Jandarma Komutanlığını, İl Emniyet Müdürlüğünü, köy muhtarlarını ve gerektiğinde diğer birimleri Orman Kanununun 74. maddesine göre, orman teşkilatının teklifi ve Valilik onayıyla yürürlüğe konan yasak sahalara giriş ve çıkışların kontrolünde işbirliğinin temini, yangının söndürülmesi konusunda yangın yerine gönüllülerin şevki ve çalıştırılmaları, tehlike arz eden durumlarda kamu kurumlan ve özel kuruluşlardaki iş makinelerinin olay mahalline şevki ve çalıştırılmaları, gerektiğinde sağlık ekiplerinin araç, gereç ve malzemeleri ile birlikte olay mahalline şevki, ormanlara 4 km mesafede yer alan ve orman köyü olan köylerin sınırları içinde çoban ateşi, piknik ateşi gibi ateşlerle ot, çayır, çalı çırpı, bahçe ve anız temizliği maksatlı ateş yakılmasına müsaade ettirilmemesi  konusunda talimatlandıracak.

Tescilli piknik ve mesire yerleri ile orman idaresince izin verilmiş sahaların dışında orman alanlarında piknik yapılmasına ve giriş-çıkışa müsaade edilmemesini sağlayacak.

Merkez Av Komisyonu tarafından belirlenen ilke ve süreler dışında özellikle ormanlık alanlarda av yapılmasına kesinlikle müsaade edilmemesini sağlayacaklar.

Yangının seyir ve vahametine göre İl Özel İdaresi, DSİ, İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü, Belediye (gerektiğinde Askeri Birlikler) vb. kurum ve kuruluşlardan personel, araç gereç ve iş makinesi takviyesini sağlayacaklar.

Yangınların önlenmesi ve söndürülmesinde köy muhtarları ve ihtiyar heyetlerinin görevlerine ait talimatname gereği belirlenen yetkilerinin kullanılmasını sağlayacaklar.

Meteoroloji Müdürlüğünce sıcaklığın 30 dereceyi geçeceği, nispi hava neminin yüzde 40'ın alt seviyelerine ineceği, lodos ve güney rüzgârlarının 3 kuvvetini aşacağı tahminleri ve bu tahminlerin devamı hallerinde ormanlık alanlara girilmesi Valilikçe derhal yasaklanacak ve bu yasaklara uyulması ilgili birimlerce sağlanacaktır. Bu hususta alınan önlemler mahalli radyo ve TV yayınları vasıtasıyla halka duyurulacaktır. Bunun yanında İl Jandarma Komutanlığı, İl Emniyet Müdürlüğü ve Orman İşletme Müdürlüğü ile diğer kuruluşlardan tehlikeli alanlar için devriyeler oluşturulacak, oluşturulan bu devriyeler halkın ateş yakmamalarını ve gerekirse tehlikeli alanlardan uzaklaştırılmalarını sağlayacaklar.

Garnizon Komutanlığı: Bartın ilinde meydana gelebilecek orman ve kırsal yangınlar için ihtiyaç halinde karşılıklı yardımlaşma yapılacak.

Bartın Garnizon Komutanlığı Kışla sınırları içindeki ormanlık sahaların bakımlarının yapılmasını sağlayacak ve orman yangınlarına karşı gerekli tedbirleri alacak. İhtiyaç halinde karşılıklı yardımlaşma yapılacak.

Emniyet ve Jandarma Teşkilatları: Yangın mahalline gönüllü şevkini sağlar. Yangının suçlusunun yakalanmasını sağlar ve delilleri temin eder. Yangın mahallinde çalışmayan ve çalışmaları sabote eden gönüllüler hakkında gerekli işlemleri yapar. Yangın mahallinde güvenliği sağlar. Gerekli istihbaratı ve muhabereyi sağlar. Yol emniyetini sağlar. Valilikçe yasak edilen sahalara girmeye çalışanları men eder. Valilikçe uygun görülen zamanlarda tertiplenen devriyelere iştirak ederek ormanlık alanlarda piknik vs. ateş yakanları, tehlike arz edecek yerlerde piknik yapmak isteyenleri men ederler.

İl Özel İdaresi: Yangın esnasında ihtiyaç hâsıl olduğunda yangın mahalline en yakın yerlerdeki iş makinelerini olay mahalline sevk ederek yangın amirinin emrine tahsis eder. Talep halinde akaryakıt masrafları orman teşkilatınca ödenir. Gerektiğinde en az bir treyler 24 saat operatörü ile birlikte il merkezinde hazır bulundurulacak ve makine transferlerinin en seri şekilde şevki hususunda planlamasını yapacaktır.

Bartın Üniversitesi Rektörlüğü: Üniversite kampüs alanındaki ormanlık sahaların bakımlarının yapılmasını sağlayacaktır. Orman yangınlarına karşı gerekli tedbirleri alacaktır.

Enerjisa Başkent Elektrik Dağıtım İşletme Müdürlüğü: Ormanlardan geçen yüksek gerilim hatlarını yangına sebebiyet verebilecek her türlü ağaç ve bitkilerden temizlenmesini ve hatların bakımını ilgili orman teşkilatı ile temasa geçerek bağlayacaktır. Elektrik hattı altında bitki örtüsü temizliği yapıldıktan sonra yanıcı madde (enkaz) bırakılmamasına dikkat edilecektir.

İl Türk Telekom Müdürlüğü: Yüksek yerlerde kurulu bulunan link istasyonlarında görevli bulunan bekçi ve elemanların çevre gözetlemesi yaparak duman ve yangın gördüğünde ilgili yerlere haber vererek orman teşkilatına ulaştırılmasını sağlar. Telefon cihazları var ise 112 Acil Çağrı Merkezine orman yangınını bildirebilirler.

DSİ 233. Şube Müdürlüğü: Yangın esnasında ihtiyaç hasıl olduğunda yangın mahalline en yakın yerlerdeki iş makinelerini olay mahalline sevk ederek yangın amirinin emrine tahsis eder. Talep halinde akaryakıt masrafları orman teşkilatınca ödenir.

Karayolları 15. Bölge Müdürlüğü: Aynı İl Özel İdaresi ve DSİ İdareleri gibi orman yangınlarında ihtiyaç hasıl olduğunda ellerindeki iş makinelerini yangın mahalline sevk ederek yangın amirinin emrine tahsis eder. Talep halinde akaryakıt masrafları orman teşkilatınca ödenir.

Karayolları istimlâk sahası içinde orman yangınına neden olabilecek örtünün temizlenmesinde orman teşkilatı ile koordineli olarak çalışacaklardır.

Belediyelerin görevleri…

İl sınırları içindeki tüm belediyeler, yangın söndürülmesi için arazöz, vidanjör, su tankı gibi araçlarıyla söndürme ve soğutma çalışmalarına yardımcı olurlar. Talep halinde ellerindeki iş makinelerini yangın mahalline sevk ederek yangın amirinin emrine tahsis ederler. Sorumluluk sahalarının dışında çıkabilecek orman yangınlarına müdahale için itfaiye eleman ve araçlarının görevlendirilebilmesi amacıyla daha önceden ‘görevlendirme emrinin’ alınmasını sağlarlar.

İl Meteoroloji Müdürlüğünün yapacağı işler

Yöredeki günlük sıcaklık, rüzgâr durumu ve nispi nem gibi bilgileri orman teşkilatına bildirir. Özellikle nispi nemin yüzde 40'ın altına düştüğü, hava sıcaklığının 30 dereceyi bulduğu, rüzgar (özellikle Lodos ve Güney rüzgarları) şiddetinde artış kaydedildiği ve bu özelliklerin uzun süreli olma durumlarında ve tahminleri yapıldığında acilen 112 Acil Çağrı Merkezi veya ilgili orman teşkilatına bildirilecektir. Gerekirse yazılı ve görsel basına da bilgi verilerek durumun hassasiyeti anlatılacaktır.

Faaliyete geçmiş bulunan meteoroloji radarından civarda görülen yangınlarla ilgili yer, mevki ve koordinat değerleri bildiriminde bulunulacaktır.

Tehlike arz eden hava hallerinin tespiti durumunda 112 Acil Çağrı Merkezine saat 11.00'den saat 18.00'e kadar iki saatte bir sıcaklık, rüzgâr yönü ve şiddeti ile nisbi nem miktarları bildirilecektir.

İl Milli Eğitim Müdürlüğü: Okullar tatile girmeden okul müdürlüklerince öğrencilerin orman yangınları konusunda uyarılmalarını ve bilgilendirilmelerini sağlayacaktır.

Okul idaresi ve öğretmenlerin, köylülerin, öğrencilerin ve çobanların yangınlara sebebiyet vermemeleri, olası bir yangın durumunda ilk müdahalede bulunabilmelerini teminen eğitim çalışmalarında ve gerekirse sevk-idare ve organizasyonlarda yapmaları gerekenler hakkında talimatlandırılmalarını sağlayacaklardır.

Orman idaresi ile özellikle kırsal alanlardaki okullarda bilgilendirme toplantıları yapılabilmesi için işbirliği içerisinde olacaklardır.

İl Müftülüğü: İlimiz sınırlan içindeki köy, kasaba ve şehirlerdeki camilerde, haftanın muhtelif günlerinde ve özellikle cuma namazı öncesi veya sonrası muhtelif vaaz veya konuşmalarında orman yangınları hususu cemaate anlatılacaktır. Vatandaşların duyarlılığı, bilgisi arttırılacak, ormanın yararları ve sevgisi pekiştirilecektir. Yangın gönüllüsü olmanın ve yangında çalışmanın gerekliliği ifade edilecektir. Gerekli hallerde, cami hoparlörlerinden yangın gönüllülerinin çağrılması için gerekli kolaylığın gösterilmesi sağlanacaktır.

İl Sağlık Müdürlüğü: Yangın haberi alınır alınmaz olay mahalline acil sağlık ekibinin ulaşması sağlanacaktır. Yangına direkt müdahalede bulunan Orman İşletme Müdürlükleri personeline (yangın işçileri ve memurlar) ilk yardım eğitimi verilmesi sağlanacaktır.

Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü: Orman yangınlarının önlenmesi hususunda Mahalli Çevre Kurulunda Orman İşletme Müdürlüğü ile koordinasyon sağlayarak bağlayıcı kararların alınmasını sağlamak. Milli Eğitim Müdürlüğü ile koordinasyon sağlayarak çevre bilincinin oluşturulması ve orman yangınlarının önlenmesi hususunda eğitim ve seminer çalışmaları yapacaktır. Gerektiğinde araç ve personel takviyesinde bulunacaktır.

Doğa Koruma ve Milli Parklar Şube Müdürlüğü: Avcılar ve Atıcılar Dernek ve Kulüpleri ile işbirliği içeresinde orman yangınlarının önlenmesi hususunda müşterek eğitim çalışmaları yapacaktır. Özel avlaklar ve ormanlık alanlarda avcılık için izin alınması durumlarında, Turizm ve Seyahat Acenteleri orman yangınları hususlarında uyarılacak ve dikkatli olmaları sağlanacaktır. Her türlü piknik alanlarında ‘112 Acil Çağrı Merkezi’ tabelaları ve uyarıcı tabelaların hazırlanarak yerleştirilmeleri sağlanacaktır.

112 Acil Çağrı Merkezi Müdürlüğü: Orman yangınları ile ilgili gelen ihbarların Bartın veya Ulus Orman İşletme Müdürlüğü yetkili birimlerine aktarılmasını sağlayacaktır.

Köy muhtar ve ihtiyar heyetleri: Orman yangınlarını gören ve haber alan köy muhtar ve ihtiyar heyeti durumu en yakın orman idaresine ve yetkili mercilere haber verecektir. 112 Acil Çağrı Merkezi telefonu ücretsiz olup, herhangi bir yangın durumunda ve orman suçlarında 24 saat süresince aranabilir. Yangına ilk müdahaleyi yapmak üzere gönüllüleri yangın mahalline sevk eder, gerekli organizasyonun yapılmasını sağlarlar.

Yangına gitmeyen ve yangından kaçan veya yangına gidenlere engel olan kişilerin isimlerini tespit ederek orman idaresine ve jandarmaya bildirir. Yangına sebebiyet verenleri tespitte ve delilleri bulma hususlarında yetkililere yardımcı olurlar.

Orman Kanunu'nun 76. maddesi gereğince yasaklanan ormanlık alanlara giriş - çıkışları kontrol ederek köy halkına duyurur ve yasak müddetince yasaklara uymayanları tutanakla tespit ederek en yakın orman ve jandarma birimlerine bildirirler.

Orman içi ve kenarında bulunan tarla ve bahçelerde gerek temizlik gerekse anız maksatlı ateş yakılmasına izin vermeyecek bu hususta köy halkı sürekli uyarılacak, aksi davranış ve tutum izleyenleri orman idaresine, İl Jandarma Komutanlığı veya ilgili mercilere bildireceklerdir.

Orman içi veya bitişiğinde çoban ateşi, piknik ateşi gibi ateşlerin yakılmaması ateşlerin yanık bırakılmaması, ormanda yakıcı, yanıcı ve parlayıcı maddelerle dolaşılmaması için vatandaşları uyaracaklardır.

Köylerde öğretmen, imam, korucu, bekçi vs. kamu görevi yapan kişilerin orman yangınlarında ihbar, önleme ve mücadele çalışmalarında görevli olduklarını hatırlatarak diğer kamu görevlileri ile birlikte hareket etmelerini sağlayacaklardır.

Orman yangınının köye sirayet etmesi durumunda köyün tahliyesi gibi konularda yetkililerle derhal temasa geçerek gerekli tedbirlerin alınmasını, emniyetli toplanma merkezlerinin oluşturulmasını sağlayacaklardır.

Orman İşletme Müdürlüğü: Orman yangın ihbarının alınmasını müteakip derhal ilk müdahale için yangın mahalline ekip, eleman, araçve gereç şevkini gerçekleştirerek durumu üst makamlarına arz eder.

İhtiyaç var ise, mülki amire bilgi vererek takviye eleman, iş makinesi, araç ve gereç talebinde bulunur.

Orman teşkilatı yasa gereği orman yangınlarına müdahalede yetkilidir. Ancak ormana sirayet etme ihtimali bulunan orman dışı yangınlarına da (bağ- bahçe, anız, ev, sanayi vb. kapalı alanlar hariç) bu protokol gereği müdahale edecektir. Yangın mahalli ile merkez arasında gerekli haberleşmeyi sağlar. Yangın mahalline sevk edilecek yangın gönüllülerinin en seri ve emniyetli şekilde ulaştırılmasını sağlar. Teknik yönden gerekli müdahaleyi yapar, gerekli organizasyon ve stratejiyi uygular. Yangın amirliği, mıntıkayı en iyi bilen Orman İşletme Şefi, İşletme Müdür Yardımcısı veya İşletme Müdürü tarafından icra edilir. Jandarma veya emniyet teşkilatı ile birlikte adli takibat ve tahkikatları yapar. Yangın mahallinde bulunan yangın işçileri, yangın gönüllüleri ve diğer görevlilerin su ve yiyecek ihtiyaçlarını temin eder. Uzun süreli yangınlarda yangın mahalline sevk edilmiş olan iş makinelerinin akaryakıt ve yağ ihtiyaçlarını talepleri halinde temin eder. Askeri birliklerde eğitim çalışmalarını yapar. Yangın anında, yangın mahallinde bulunan, bizzat mücadeleye katılan kişilerin saat, para, silah vs. gibi kıymetli eşyalarının istekleri halinde yangın mahallinde oluşturulacak emanetçi memura senet mukabili teslimi ve muhafazasını temin eder. Basında orman yangınlarının özelliği, vahameti ve önleyici tedbirlerle ilgili beyan, makale, röportaj ile yapılan çalışmaların yayınını sağlar.”

Diğer yapılacak işler

Kurak hava şartları oluştuğunda orman yangınlarının artması söz konusu olacağından idarenin talebi halinde ormanlara giriş - çıkışlar tamamen yasaklanacak, sadece hayvan otlatma ve sulamalar orman teşkilatının yapacağı plan ve izinler çerçevesinde olacak.

Birim amirleri bu protokolde belirtilen hususların uygulanmasında bir aksamaya meydan vermemek için alt birimlerini yetkilendirecekler.

Orman yangınlarının önlenmesi ve söndürülmesi ile ilgili iş bu protokolde yer almayan husus ve faaliyetler 10.09.1976 tarih ve 7/12520 sayılı Bakanlar Kurulu Kararnamesiyle yayınlanan “Orman Yangınlarının Önlenmesi ve Söndürülmesinde Görevlilerin Görecekleri İşler Hakkındaki Yönetmelik” hükümleri ve “Orman Yangınlarının Önlenmesi ve Söndürülmesinde Uygulama Esasları” isimli 285 sayılı Tebliğ uyarınca ilgili dairesince uygulanacak.

Orman teşkilatı dışındaki diğer kamu kurum ve kuruluşları, Orman Bölge Müdürlüğünün yapacağı koordinasyon ile, kendilerinden ihtiyaç duyulan konularda orman yangınlarının önlenmesi ve yangın söndürme çalışmalarına katkıda bulunacak.