“Milli Mücadele’de Karadeniz Donanması ” sergisine yoğun ilgi

Erkan Hızoğlu

30 Ağustos Zafer Bayramı’nın 100. yıldönümü kutlama etkinlikleri kapsamında İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü tarafından, Amasra Kaleiçi Mahallesinde yer alan Şapel’de “Milli Mücadele Karadeniz Donanması” sergisi açıldı.

Amasra Bahriye Kumandanlığı, Gazal Römorkörü ve Amasra Bahri Tayyare İstasyonunun Milli Mücadele’de kahramanlık hikayeleri yazan Türk Denizci ve Deniz Havacılarının anısına ithafen hazırlanan “Milli Mücadele’de Karadeniz Donanması” sergisi büyük ilgi görürken Kurtuluş Savaşı boyunca Karadeniz üzerinden cepheye silah ve mühimmat sevkini sağlayan deniz araçlarının maketlerinin yer aldığı sergiye Bartın Valisi Dr. Nurtaç Arslan, Bartın Garnizon Komutanı Dz. Kd. Alb. Erkan Şahin, Amasra Kaymakam Vekili Ebrar Evsen, Bartın İl Özel İdaresi Genel Sekreteri Metin Çetin, Amasra Sahil Güvenlik Grup Komutanı Bnb. Yavuz Daylak, Bartın İl Kültür ve Turizm Müdür Vekili Burhan Bayram, Amasra İlçe Milli Eğitim Müdürü Kadir Bodur, Bartın Tarım ve Orman İl Müdürü Yasin Önder ve çok sayıda davetli katıldı.

Vali Arslan: “Ciddi anlamda katkısı olan bir ilçemiz”

Törende konuşan Bartın Valisi Nurtaç Arslan, “Amasra, Kurtuluş Mücadelesinde Batı Karadeniz üzerinden ordumuza silah ve mühimmat sağlama noktasında ciddi anlamda katkısı olan bir ilçemizdir. Bu anlamda da bu sergide aslında o katkıları okuyarak, bilgi notlarından öğreneceğiz. O dönemde Kurtuluş Mücadelemizde emeği geçen bütün askerlerimize, herkese teşekkür ediyoruz. Özellikle bu serginin hazırlanmasında fikri aşamadan bugüne dek emekleri olan herkese teşekkür ediyorum. Bize tarihi anlamda da ışık tuttuğu için sergimizin hayırlı uğurlu olmasını diliyorum” dedi.

Bayram: “Asil bir tarihe sahip”

Bartın İl Kültür ve Turizm Müdür Vekili Burhan Bayram ise sergi ile ilgili detaylı bilgiler vererek şöyle konuştu:

“26 Ağustos 1922'de başlayan Büyük Taarruzun son ve en büyük çarpışması olan 30 Ağustos Başkomutanlık Meydan Muharebesi, Türk Kurtuluş Savaşı tarihine altın harflerle yazılmıştır. Bu büyük galibiyetin 100. Yıldönümü olan 30 Ağustos 2022 Zafer Bayramı münasebetiyle hazırlanan ‘Mili Mücadele'de Karadeniz Donanması’ sergimizin açılışını teşrifleriniz için hürmet ve şükranlarımın kabulünü arz ederim. Deniz, dağlar ve sık ormanlarla dört bir yanı çevrilmiş bu küçücük şehir, kitapların tozlu sayfalarında kalmış mağrur ve asil bir tarihe sahiptir. Antik Amastris’in süslü binaları, kudretli Roma’nın görkemli yapıları ya da Bizans’ın aşılmaz kale burçlarından söz etmiyorum. Evet, Fatih Sultan Mehmet’in Çeşm-i Cihan dediği bu küçücük şehir, Fetihten sonra 4,5 asır kaderiyle baş başa kalmıştı. Ne zaman ki, aziz vatanımızı paramparça ederek Türk Milletini yok etmek isteyen düşmanlar Anadolu’yu işgale başladı, aşılmaz bir coğrafyaya sahip Amasra, Karadeniz’deki stratejik konumuyla ‘Ben buradayım!’ diyerek, üzerindeki tozu silkeleyip tekrar ayağa kalktı ve Türk Milletinin kaderinde, tarihinde olmadığı kadar önemli olaylara sahne oldu.

“Amasra’nın şanlı tarihinde iz bıraktılar”

Mondros Mütarekesini fırsat bilen düşmanın vatanı işgaline karşı kurtuluş reçetesi, millete istiklal iradesi kazandıracak bir komutan, bir ordu ve ordunun kullanacağı silah ve cephanenin temini idi. Türk Milleti vatanını kurtaracak bir komutana sahipti; Mustafa Kemal. Mustafa Kemal, millete bağımsızlık iradesi aşıladı, orduyu kurdu, silah ve cephaneyi buldu. 1919'dan 1922'ye kadar süren 3 yılı aşkın Milli Mücadelemizde, başta Rusya ve Almanya olmak üzere temin edilen silahlar, Karadeniz üzerinden Anadolu kıyılarına ve buradan da cepheye naklolundu. Bu nakliyat Haliç'te esir edilen Türk Donanması tarafından yapılmadı, yapılamazdı. Bu nakliyat içeride maketlerini görüp, hikâyelerini okuyabileceğiniz, bir avuç gümrük vapuru, römorkör, yelkenli ve taka ile başladı.

Cephede mermisini sayarak atan Mehmetçiğin en büyük ihtiyacı bir kuru ekmek ile tüfeğinin ve topunun mermisiydi. Karadeniz üzerinden yapılan 220 bin ton askeri nakliyat kuşkusuz Kurtuluş Savaşı'nın kazanılmasında en büyük etkendi. Nitekim Mustafa Kemal; ‘Gözüm Sakarya'da, Dumlupınar'da, Kulağım İnebolu'da’ diyerek bu durumu açık bir şekilde ifade etmiştir. Büyük Millet Meclisi, açılışının 10. gününde 2 Mayıs 1920’de Karadeniz'de korsan ve çetelere karşı vazife yapan Preveze ve Aydınreis Gambotlarına el koyarak Anadolu Donanmasını resmen kurmuştu. Zamanla büyüyen bu nakliye donanması 30 parça tekneye ulaştı. Hırçın Karadeniz'in fırtınalarıyla yaz kış demeden boğuşan ve hiç durmadan silah nakliyatı yapan Gazal römorkörü donanmanın küçük ancak en parlak yıldızıydı. 1922 yılı başında Amasra'da kurulan Bahriye Kumandanlığı, karargâhı, topçu bataryası, deniz uçakları, mayın deposu ve diğer tesisleri yanında 290 kişilik mevcuduyla çok güçlü tahkim edilmiş ve Karadeniz'deki ana deniz üssü haline gelmişti. Gazal da bu üssün baş aktörüydü. Bunun yanında, İstanbul'dan kaçırılarak Amasra'ya getirilen 3 deniz uçağı, Yüzbaşı Savmi Bey'in komutanlığında 1922 yılında kısa bir süre de olsa Amasra'da görev yaptı. Uçaklarımız icra ettikleri keşif ve taarruz uçuşlarıyla Amasra'nın şanlı tarihinde iz bıraktılar. 

Gemiler, uçaklar, toplar ve diğer silahlar kendi başına hiçbir şey ifade edemezler. Asıl olan bunları kullanan ve isimlerini sayamadığımız binlerce subay, astsubay, erbaş, er ve isimsiz vatan evlatları ile Milli Mücadele ruhudur. Mustafa Kemal bunu şöyle özetlemiştir; ‘Düşmanın ablukasına ve deniz vasıtalarımızın azlığına rağmen, denizcilerimiz birkaç gemiyle harikalar göstererek hiçbir şeyi kaybetmeksizin deniz nakliyatını yapmakla gurur verici hizmetler görmüşlerdir.’ Bu vesile ile başta Mustafa Kemal Atatürk olmak üzere bütün silah arkadaşları ve Milli Mücadele'nin kazanılması için varını yoğunu ortaya koyan Aziz Türk Milletini rahmet ve minnetle anıyorum.”

Konuşmaların ardından serginin açılmasında emeği geçen herkese teşekkür ederek açılış kurdelesini kesen Vali Arslan, katılımcılarla birlikte sergi alanını gezdi.

Sergide, ayrıca Milli Mücadeleye destek veren deniz araçlarının maketleri ise büyük ilgi gördü.