Veliler Dertli, Esnaf Seviçli! Okul alışverişi telaşı başladı

Nilay Meryem ÇÖMLEK

Okulların açılmasıyla birlikte öğrencileri okul heyecanı sararken, velileri de okul alışverişi telaşı sardı. Bartın’da da okul alışverişinin yoğun olarak yapıldığı bugünlerde okul kıyafeti ve kırtasiye malzemesi satan dükkanlar doldu, taştı.

Fiyatlar cep yakıyor

Çocukları için okul alışverişine çıkan veliler, kıyafet ve kırtasiye ürünlerine gelen zamlardan dertlenerek “Çocukların ihtiyaçlarını öğretmenlerin verdiği listeye göre almaya çalışıyoruz. Fiyatlar çok uçuk. Çok zorlanıyoruz. Kıyafet ve kırtasiye malzemeleri geçen yıla göre neredeyse yüzde 40'ın üzerinde zamlı satılıyor.” dedi.

Aileler okullardan verilen ihtiyaç listesini tamamlamaya çalışıyor, liste uzadıkça fiyatlar da yükseliyor. Zamlar nedeniyle artan fiyatlardan şikayet eden veliler, “Alışveriş tutarı seçilen ürünlere göre artabiliyor ancak kısıtlamak mümkün değil. Ne kadar masraf olursa mecbur herkes alacak kısıtlamanın imkânı yok, mecbur alacağız. Öğretmen listeyi verdi ne ihtiyaç varsa alacağız. Fiyatlar çok pahalı gücümüz yetmiyor. Kırtasiyelerle, çok çeşitli alışveriş mağazaları arasında fiyatlar toplu alışverişlerde 100-200 lira değişiyor. Ana sınıfı ihtiyacı 250-500 lirayı buluyor. Fiyatlar alabildiğine uçmuş. Mecbur almak zorundayız. Fiyatlar her tarafta 2 misline dönmüş ne yapacağımızı bilmiyoruz. Asgari ücretle bin 600 lira alıyorsun, 50-100 lira sadece okul çantasına veriyorsun. Daha bunun ayakkabısı, kıyafeti var.” dedi.

Bütçeye uygun olanı seçtiler

Kırtasiye ürünlerinden kıyafete kadar her şeye zam geldiğinden dert yanan veliler, öğrencilerin okul ihtiyaçlarını almak için çarşı, pazar dolaşarak, kendi bütçelerine en uygun olanı seçmeye çalışıyor. Dar gelirli veliler çok çeşitli alışveriş mağazalarını ve pazarları tercih ederken, geliri daha yüksek aileler de mağazaları tercih etti.

Eğitim maliyeti aylık ortalama 218 TL

EğitimBirSen Bartın Şube Başkanı Muhammet Akça, EğitimBirSen Stratejik Araştırmalar Merkezi’nin (EBSAM), yapmış olduğu “Eğitim Harcamalarının Veliye Eğitim Maliyeti” başlıklı araştırmanın sonuçlarını paylaştı. Araştırmanın Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) eğitim harcamaları verileri kullanılarak yapıldığını dile getiren Akça, “Bir öğrencinin okul öncesi eğitim, ilköğretim ve ortaöğretimin sonuna kadar olan eğitim sürecinde yapılan masraflar, velisine eğitim maliyeti olarak aylık ortalama 218 TL olarak yansıyor. Eğitimin, toplumun tüm kesimleri tarafından eşit şartlarda erişilebilir bir hizmet olarak sunulması sağlanmalı; materyalden imkana, imkandan sınıf ortamına, sınıf ortamından okul donanımına kadar eğitim herkes için maliyeti düşük, devlet katkısı büyük bir hizmet olarak verilmelidir.” dedi.

“Veliler büyük bir eğitim maliyetiyle karşı karşıya”

Açıklamalarına devam eden Akça, araştırma sonuçları ile ilgili şunları söyledi:

“Okula başlangıç ve eğitim masrafı hesabı, çeşitli verilerle Türkiye İstatistik Kurumu Hanehalkı Araştırması kapsamında sunulan eğitim harcamaları verileri kullanılarak gerçekleştirildi. Okula başlangıç harcamaları hesaplanırken, okullara kayıt ücreti (okul aile birliğine bağış), forma ya da kıyafet, çanta, beslenme çantası, suluk, kırtasiye malzemeleri ve spor malzemeleri; eğitim harcaması hesaplanırken ise okula başlangıç masraflarının yanında velilerin çocukları için okul öncesinden ortaöğretimin sonuna kadar geçen süreçte yaptığı kırtasiye, öğretim materyali, okula yapılan düzenli bağışlar ve ulaşım giderleri gibi kalemler kullanıldı. Spor, beslenme, kıyafet ve kırtasiye gibi malzemeler için yapılan harcama miktarı, bu ürünlerin TÜİK madde sepetindeki fiyatları ile pazardaki fiyatlarının ortalaması alınarak elde edildi. Ayrıca ortalama servis ücretleri hesaplanırken Ankara, İstanbul ve İzmir için açıklanan okul servis ücretleri ortalaması ile toplu taşıma ücretlerinin ortalaması dikkate alındı. 2017-2018 öğretim yılı başında 193 TL olan öğrencinin veliye eğitim maliyetinin bu yıl yüzde 13 oranında artış göstererek 218 TL’ye yükseleceği tahmin ediliyor. Bu harcamalara kantinyemekhane ve servis ücretleri de eklendiğinde, veliler büyük bir eğitim maliyetiyle karşı karşıya kalacak. Araştırmada, üniforma giyme zorunluluğu olan okullardaki öğrencilerin okula başlangıç masrafının, serbest kıyafet uygulayan okullardaki öğrencilerin başlangıç masrafından daha yüksek olduğu görülüyor. Buna göre, serbest kıyafet uygulayan bir ilkokula başlayan öğrenci için ortalama 715 TL, ortaokula başlayan bir öğrenci için ortalama 740 TL, ortaöğretime başlayan bir öğrenci için ise ortalama 725 TL harcama yapılıyor. Ayrıca, okul öncesi eğitime yeni kayıt olan bir öğrenci için başlangıç masrafı olarak ortalama 700 TL harcama yapıldığı öngörülüyor. İlkokula başlayan bir öğrenci için ortalama 980 TL, ortaokula başlayan bir öğrenci için ortalama 1.005 TL, ortaöğretime başlayan bir öğrenci için ise ortalama 1.015 TL harcama yapılacağı hesaplandı. Bir öğrenci için, okul öncesi eğitimden ilköğretimin sonuna kadarki süreçte sadece okul ihtiyaçları için ortalama 23 bin 452 TL harcama yapılıyor. Bu harcama, veliye ayda ortalama 217 TL olarak yansıyor. Ortaöğretimdeki eğitimi boyunca ortalama 10 bin 580 TL, ayda ise ortalama 220 TL harcanıyor. Öğrenciye eğitimi sürecinde kantinyemekhane için para ayrıldığında, bu harcama, okul öncesi ve ilköğretimde aylık ortalama 395 TL, ortaöğretimde ise ortalama 454 TL’ye; bu masraflara okul servisi ücreti eklendiğinde, okul öncesi ve ilköğretimde ortalama maliyet 395 TL’den 628 TL’ye, ortaöğretimde ise 454 TL’den 679 TL’ye çıkıyor.”

“Ücretsiz kitap dağıtımı amacını bulmalı”

Yıllar itibarıyla öğrencinin veliye eğitim maliyeti sürekli artış eğiliminde iken, devletin memura çocuk yardımı ise cüzi miktarda arttığını iddia eden Akça, “Devletin 72 aydan büyük çocuk için memura aylık olarak yaptığı çocuk yardımı 2018 yılında bir önceki yıla göre yüzde 19,1’lik bir artışla 29 TL oldu. 20182019 öğretim yılı başında öğrencinin veliye aylık ortalama eğitim maliyeti ise 218 TL. Ailelerin eğitim bütçesine önemli bir katkı sağlamak amacıyla uygulamaya konulan ücretsiz ders kitabı dağıtımı kamuoyunda bir memnuniyet oluşturmasına rağmen, ders kitaplarına ek olarak alınmak zorunda kalınan kaynak ve yardımcı kitaplar sanki hiç kitap verilmemiş gibi aile bütçesine yük getirmektedir. Verilen ücretsiz kitaplar, dışarıdan hiçbir kitap alımını gerektirmeyecek şekilde nitelikli olmalı, ücretsiz kitap dağıtımı amacını bulmalıdır. Özel okullara teşvik verilen bir yerde, yüksek olan öğrenci maliyetinin görülmemesi, kamuoyunda tepkiye neden olmakta, bunlara teşvik vermek yerine eğitimin tüm imkânlarının herkes için eşit bir şekilde sunulması beklenmektedir. Ücretsiz bir devlet hizmeti olan eğitim, harici şartların getirdiği pahalılık yükünden kurtarılmalı, cep yakan bir faaliyet olmaktan çıkarılmalıdır. Milli Eğitim Bakanlığı, okullara belli bir bütçe ayırarak, öğrencilerden sınıf donanımları, kaynak kitaplar, araçgereç gibi ihtiyaçlar için para alınmasının önüne geçmeli; her ailenin eğitim hizmetine eşit şartlarda erişimini sağlamalıdır. Son dönemde ülkemize yönelik başlatılan ekonomik saldırı nedeniyle artan dolar kurlarını gerekçe göstererek zam yapan fırsatçılara karşı önlem alınmalı, dolarla alışverişi ve işi olmadığı halde milletin cebine göz dikenlere göz açtırılmamalıdır. Her geçen yıl artan öğrenci maliyeti karşısında devlet memurlarına yapılan çocuk yardımı da artırılmalıdır. Ayrıca, gelir düzeyi düşük olan ailelere de, ilköğretime giden her çocuk için en az öğrenci maliyeti kadar bir yardım yapılmalıdır. Eğitimin, toplumun tüm kesimleri tarafından eşit şartlarda erişilebilir bir hizmet olarak sunulması sağlanmalı; materyalden imkana, imkandan sınıf ortamına, sınıf ortamından okul donanımına kadar eğitim herkes için maliyeti düşük, devlet katkısı büyük bir hizmet olarak verilmelidir.” dedi.