“Diyabette erken teşhis ve tedavi hayati öneme sahip”

Nilay Meryem ÇÖMLEK

Bartın İl Sağlık Müdür Vekili Dr. Ahmet Cebeci, Dünya Diyabet Günü dolayısıyla bir açıklamada bulundu.

Dr. Cebeci, Dünya Diyabet Günü dolayısıyla bu yılki temanın “Diyabet ve Aile” olarak belirlendiğini söyledi. Diyabetin komplikasyonlarını önlemek ve sağlıklı sonuçlara ulaşmak için erken tanı ve tedavinin önemli olduğuna vurgu yapan Dr. Cebeci, tüm ailelerin diyabet hastalığından potansiyel olarak etkilendiğini ve bu nedenle her tür diyabet için belirti, semptom ve risk faktörleri hakkında farkındalığın erken teşhiste hayati öneme sahip olduğunun altını çizerek şunları söyledi:

“Diyabet her aileyi ilgilendirir”

“Dünya Diyabet Günü 2018 ve 2019 yılları teması Diyabet ve Aile’dir. Uluslararası Diyabet Federasyonu bu iki yıllık temayı diyabet ile ilgili mevcut stratejik planları en iyi şekilde sürdürmek ve diyabet kampanyasına ilişkin planlama, geliştirme, katılım ve tanıtımı kolaylaştırmak için seçmiştir. Bu yılki kampanyanın aile temasının seçilmesinin amacı; diyabetin aile üzerindeki etkisi konusunda farkındalık yaratmak ve bu hastalıktan etkilenen aileleri desteklemek, diyabetin yönetimi, bakımı, önlenmesi ve eğitiminde ailenin rolünü desteklemektir.

Günümüzde 425 milyondan fazla insan diyabetle yaşamaktadır. Bu bireylerin çoğu; düzenli fiziksel aktivite, sağlıklı ve dengeli beslenme ve sağlıklı yaşam ortamlarının teşvik edilmesi yoluyla hastalığa yakalanma riskinin büyük oranda önlenebilir olduğu Tip 2 diyabetli bireylerdir. Ailelerin, Tip 2 diyabet için değiştirilebilir risk faktörlerini önlemede kilit rolü vardır ve sağlıklı bir yaşam tarzını yaşamak için eğitim, kaynaklar ve uygun ortamlarla desteklenmelidirler. Hala diyabetle yaşayan 2 kişiden 1 ‘i tanı almamıştır ve bu bireylerin çoğu Tip 2 diyabetlidir. Diyabetin komplikasyonlarını önlemek ve sağlıklı sonuçlara ulaşmak için erken tanı ve tedavi önemlidir. Tüm aileler diyabet hastalığından potansiyel olarak etkilenmektedir ve bu nedenle her tür diyabet için belirti, semptom ve risk faktörleri hakkında farkındalık erken teşhis etmede hayati öneme sahiptir. Ayrıca diyabet bireyler ve aile için pahalı olabilmektedir. Birçok ülkede, insülin enjeksiyonu ve günlük izlemenin maliyeti, bir ailenin ortalama gelirinin yarısını tüketmektedir ve temel diyabet ilaçlarına düzenli ve ekonomik erişim yeterli değildir. Bireyler ve aile için artan maliyeti engellemek için uygun fiyatlı diyabet ilaçlarına ve bakımına erişimin iyileştirilmesi acilen gerekmektedir.
Her 4 aile üyesinden 1'inden azı diyabet eğitim programlarına erişebilmektedir. Diyabet bakımında aile desteğinin, diyabetli insanlar için sağlık sonuçlarının iyileştirilmesinde önemli bir etkiye sahip olduğu kanıtlanmıştır. Bu nedenle diyabetli bireyler ve aileleri için yaşam kalitesini olumsuz yönde etkileyebilecek bu hastalığın duygusal yöndeki olumsuz etkisini azaltmak amacıyla sürekli diyabet tedavisi ve desteğinin erişilebilir olması önemlidir.”

Diyabetlilere sağlıklı beslenme önerileri…

Bartın İl Sağlık Müdürlüğü’nde görevli Diyetisyen Müzeyyen Elmas Kara, halk arasında şeker hastalığı olarak bilinen diyabette sağlıklı beslenmenin önemli olduğuna dikkat çekerek diyabet hastalarına önerilerde bulundu.

Sağlıklı ve dengeli beslenmek şüphesiz herkes için çok önemli. Diyabet hastalığında ise ayrı bir önem taşıyor. Diyabette beslenme tedavisinin ilk amacı kan şekerinin kontrolünü sağlamak yani kan şekeri düzeyini normal ya da normale yakın sınırlarda tutmak. Bartın İl Sağlık Müdürlüğü’nde görevli Diyetisyen Müzeyyen Elmas Kara, halk arasında şeker hastalığı olarak bilinen diyabette sağlıklı beslenmenin önemli olduğunu belirtti. Diyabet hastalarına önerilerde bulunan Diyetisyen Kara, şunları söyledi:

“Diyabet tedavisinin amacı kan şekeri kontrolünü sağlayarak diyabetin seyrinde gelişebilecek bozuklukları önlemek veya geciktirmek; böylece yaşam kalitesini yükseltmektir. Diyabette bu amaca yönelik olarak tedavi; sağlıklı beslenme ve egzersiz, sağlıklı beslenme, ağızdan alınacak antidiyabetik ilaçlar ve egzersiz, sağlıklı beslenme, insülin tedavisi ve egzersiz ile sağlanabilmektedir.

Sağlıklı beslenmek için her gün çeşitli besinler tüketin

Diyabet, yaşamınızda başta beslenme planınız olmak üzere bazı değişikliklerin oluşmasını gerektirmektedir. Kan şekerini oluşturan asıl kaynak besinler olduğu için sağlıklı beslenme diyabette tedavinin temelidir. Sağlıklı beslenmek için vücudun ihtiyacı olan öğeleri içeren besinleri yeterli miktarlarda ve öğün içinde dengeli bir şekilde tüketmeniz gerekmektedir. Sağlıklı beslenmek için ihtiyacımız olan öğeler karbonhidrat, protein, yağ, vitamin ve minerallerdir. Sağlıklı beslenmek için her gün çeşitli besinler tüketiniz. Çünkü her bir besinin içindeki besin öğesi farklıdır. Sağlıklı bir yaşam sürdürebilmek için vücudunuzun gereksinimi olan besin öğelerini ancak yiyecekleri çeşitlendirerek, yeterli bir şekilde sağlayabilirsiniz.

Önemli olan kan şekerin kontrolünü sağlamak

Diyabetinizin olması yaşamınız boyunca sevdiğiniz yiyecekleri yiyemeyecek olmanız anlamına gelmez. Fakat yediğiniz yiyecek çeşidine ve miktarına daha çok dikkat etmeniz gerekmektedir. Önemli olan kan şekerinin kontrolünü sağlamak için sebze, meyve, tahıl kaynaklarından zengin, ılımlı miktarda protein ve yağ ile kolesterolü sınırlandırılmış bir beslenme planı uygulamanızdır. Bu plan içinde yediğiniz besinlerin çeşidi, miktarı ve zamanı konusunda bilinçli olmanız ve bu bilince uygun davranmanız gerekir. Vücudunuz için gerekli olan besinlerin zaman ve miktar olarak belirli bir denge içinde alınması hiperglisemi ve hipoglisemiyi önleyerek, kan şekeri kontrolünü sağlayacak kan şekerinin kontrol altına alınması da kısa ve uzun dönemde gelişebilecek komplikasyonları önleyecek veya geciktirecektir.

Diyabeti olan birçok kişi beslenme planını uygulamak için aile ile yemek yeme zamanını ve birlikte yedikleri yemek çeşidini değiştirmekte, kendisi için ayrı yemek hazırlamaktadır. Oysa günümüzde diyabeti olan ve diyabeti olmayan bireylere önerilen sağlıklı beslenme önerileri farklı değildir. Diyabet, bireyin temel besin öğelerine olan gereksinim düzeylerini etkilemez. Diyabeti olmayan bir kişinin de rafine şeker tüketimini kısıtlaması, doymuş yağ ve kolesterolden zengin olan et, süt, yoğurt, peynir, yumurta gibi yiyecekleri belirli bir miktarda tüketmesi, az az ve sık sık yemek yemesi gerekmektedir. Öğünlerden 1,5 saat sonra kan şekerinizi ölçerek farklı yiyeceklerin kan şekerinizi nasıl etkilediğini saptayabilir, farklı yiyecekler ile menü planlaması yapmak için değişim listelerinden faydalanabilirsiniz.

Öğünler planlanmalı

Çoğu kişi diyabet tedavisini en zor kısmının beslenme alışkanlıklarını değiştirmek ve öğün planı yapmak olduğu konusunda hemfikirdir. Haftanın yedi, yılın 365 günü ve yıllar boyunca her gün düzenli olarak belirli zamanlarda, ölçülü miktarlarda yemek yemek gerçekten zordur. Ancak günümüzde kan şekeri kontrolünün sağlanması için diyetisyeniniz tarafından beslenme tedavinizin temelini katı kuralların, belirli kalori hesabına dayalı, daha önceden basılarak hazırlanmış diyet listelerinin uygulanmasından ziyade sağlıklı yaşam tarzı değişikliklerinin sağlanması oluşturmaktadır.

Haftalık veya günlük öğün planı yapın

Yaşam tarzınızda yapacağınız değişikliklerinin en önemlisi mevcut beslenme alışkanlıklarınızın sağlıklı beslenmenizi sağlayacak şekilde değişmesidir. Bu değişiklikleri başlatmanın temelinde ise bilinçli bir besin seçimi ve mutfak alışverişi yer alır. Çünkü evinize aldığınız veya dışarıda yemek yerken seçmiş olduğunuz besinlerin sağlıklı beslenmeniz için uygun besinler olmaması durumunda kan şekeri kontrolünün sağlanması zorlaşır. Haftalık veya günlük öğün planınızı yapmak, alışveriş için markete gittiğinizde size kolaylık sağlayacaktır. Gereksiniminiz olan besinleri içeren bir alışveriş listesi yapınız ve ihtiyacınız olan miktarlar belirleyiniz.

6 öğün şart!

Öğün planlaması konusunda bilgi almak ve uygulamalarda başarılı olmak için diyabet tedavisi konusunda deneyimli bir diyetisyenden yardım alabilirsiniz. Gün içinde yemeniz gereken öğün sayısı beslenme alışkanlıklarınıza, diyabetinizin tipine, aldığınız medikal tedaviye (ilaç, insülin), fiziksel aktivite düzeyinize ve o andaki kan şekeri düzeyinize bağlı olarak değişir. Diyabetli bireylerin sabah kahvaltısı, öğle yemeği ve akşam yemeği olarak üç ana öğün, öğünler arasında ve gece yatmadan önce üç ara öğün olmak üzere altı öğün beslenmesi önerilir.

Besin gruplarını dengeli tüketin

İnsülin kullanan bir diyabetlinin ara öğün yapmaması, bir ara öğünü atlaması veya yediği yiyecek miktarını ve çeşidini azaltması kan şekerinin düşmesine (hipoglisemi) neden olur. Bir gün içinde yenilmesi gereken yiyecek çeşidini ve miktarını gün boyunca yayarak, sık ve az yemek yemek, alınan öğünden sonra kan şekerinin daha az yükselmesini sağlar. Vücudunuz için gerekli olan besinleri zaman ve miktar olarak belirli bir denge içinde almanız hiperglisemi ve hipoglisemiyi önleyerek, kan şekeri kontrolünü sağlayacak kan şekerinin kontrol altına alınması da kısa ve uzun dönemde gelişebilecek komplikasyonları önleyecek veya geciktirecektir.”

Diyetisyen Müzeyyen Elmas Kara, son olarak sağlıklı beslenmenin yanı sıra hareketli yaşama önem verilmesiyle diyabet riskinin azaltılabileceğini söyledi.