Sanayi ve Futbol

MERHABA,

Bu haftaki sohbetimizde, ilk futbol kulüplerine ve kuruluş nedenlerine değinmek istiyorum.

Günümüzde teknolojinin kolaylıklarından faydalanmaktayız. İstediğimiz habere, faaliyetlere

televizyon, internet gibi iletişim araçlarıyla ulaşabiliyoruz. Konuya futbol özelinde bakarsak

2018 Dünya Kupası düzenlemesini 3.5 milyar kişinin izlediğini görüyoruz. Endüstriyel Futbol

kavramının yerleştiği dönemimizde futbola ait ekonominin dünyada 150 milyar, ülkemizde

600 milyon EURO’ya ulaştığı ifade edilmektedir.

Futbolun endüstri içinde yer almasına; sermaye birikiminin eğlence ve rekabetten kazanç

temin edebilmek adına uyguladığı yayıncılık, sponsorluk ve reklamcılık gibi sektörlerin

yanısıra hizmetler sektörünü de örnek gösterebiliriz.

İngilizce foot (ayak) ve ball (top) sözcüklerinden oluşup kuralsızca oynanan futbol, 18.YY da

başlayan Sanayi Devrimiyle beraber kulüplerle ve kurallarla tanışıyor. Modern futbolun

temelleri bu dönemde atılıyor. İngiltere’de başlayan sosyal, kültürel, politik ve ekonomik

değişimlerin etkisi kaçınılmaz olarak diğer ülkelerde de görülüyor. Sebeplerini;

-Avrupa’da genel nüfus ve şehir nüfuslarının artması , hazır iş gücü oluşması,

-Tüketici taleplerinin artmasıyla, ticaret ve ekonominin canlanarak yeni pazarlara ihtiyaç

duyulması,

Bilim ve teknolojinin beraberce ilerlemesi, buhar gücünün bulunmasıyla makineleşmenin

başlaması, ulaşımın gelişmesi ve yeni üretim araçlarının ortaya çıkması,

-Sermaye birikimi neticesinde kapitalizmin gelişerek sanayi yatırımlarının artması, bankacılık,

sigortacılık ve çok ortaklı şirketlerin ortaya çıkması,

-Girişimciliğin, özel mülkiyetin, ekonomik ve ticari hakların güvence altına alınması olarak

ifade edebiliriz.

Sermayeyi ellerinde tutanların yapı değiştirmesi, orta sınıfın zenginleşmesi, yeni bir işçi

sınıfının oluşması karşımıza çıkıyor. Bu kesimlerin futbolun gelişmesinde önemli etkileri

olmakta.

İngiltere’de kuralsızca oynanan oyun, özel okul öğrencileri tarafından da oynanmaktaydı.

Kuralsızlık karmaşa yarattığı için okulların temsilcileri 1848 yılında Cambridge Üniversitesinde

toplanarak futbolun ilk yazılı kurallarını belirliyorlar. Buna göre topa sadece kaleci el ile

dokunabilecek, diğer oyuncular ayakla temas edecekler ve aynı takımın oyuncuları aynı renk

forma giyeceklerdi.

1857 yılında kurulan Sheffield FC dünyanın ilk futbol kulübü. Bu kulübün kurulmasını

sanayinin gelişmesine bağlamamız mümkün. Pazar kasabası olan Sheffield, bu dönemde

demir-çelik imalatını ve mamullerini yapan, çelik üretimi metodlarını geliştiren şehir

özelliğine sahip. Burada başka futbol kulüpleri kurularak Sheffield Birliği adı altında maçlar

düzenliyorlar.

Futbol kulüplerinin kurulmasına başlangıçta özel okullar ve mezunları katkı sağlıyor, ancak

oyuna olan ilgi artıkça işçiler, küçük imalatçılar ve memurlar toplumsal tabandaki yerlerini

alıyorlar.Sanayileşmeye bağlı olarak demiryollarının yapılmasıyla birlikte ulaşımın

kolaylaşması, günlük çalışma süresinin 10 saate düşmesi, cumartesi öğleden sonra paydos

verilmesi futbola olan ilginin artmasına neden olan hususlardan bazıları. Eğlence ve rekabet

etme adına toplanan kitleler, fabrika takımları arası yapılan maçların ilgi görmesi,

sermayedarların dikkatini çekerek yeni kazanımların kapısını açmıştır. İdari yapılanmaya

ihtiyaç duyulmasıyla 1863’te İngiltere Futbol Federasyonu (FA) kurulmuştur.

Sanayi, futbol ilişkisini bu dönemde kurulan kulüplerin şehirlerine bakarak değerlendirelim.

-Liverpool, Newcastle, Southampton liman kentleri. Tersane ve liman işçileri yoğunlukta.

-Birmingham imalat sanayi şehri.

-Nottingham’da kömür madenleri bulunuyor.

-Manchester dünyanın ilk sanayi şehri ve pamuklu imalat yapılıyor.

Kraliyet cephane fabrikası işçilerince kurulan Arsenal FC, tersane ve demir-çelik işçilerinin

Kurduğu West Ham United FC, demiryolu işçileri tarafından kurulan Manchester United

örnek verilebilir. Avrupa’nın diğer liman ve maden şehirlerinde futbol takımlarının kurulması

şaşırtıcı olmamalı. FC Barcelona, Hamburg SV, FC Schalke 04 bunlardan bazıları.

Kupa ve lig uygulamalarıyla seyirci sayısının artarak, sermaye sahiplerince stadyumlar ve

sportif mekanların sunulmasını, futboldan kazanç temin etmenin başlangıcı olarak

görmekteyiz. Amatörce oynanan futbol, kulüplerin rekabet etme adına futbolculara ‘’hizmet

karşılığı’’ para vermesiyle profesyonellik ile tanışıyor.

Futbol sanayileşme sayesinde ihraç edilen spor dalına dönüşmüştür. Bunun sebebi ekonomik

ve politik güce kavuşan İngiltere’nin yeni pazar arayışlarına girerek sermaye transferine

yönelmesi olmuştur. Bu nedenle deniz yoluyla diğer ülkelere giden İngiliz işçileri, denizcileri

ve orta sınıfı futbolun tanıtılmasında etkili olmuşlardır. Arjantin’de ilk futbol maçı 1867’de

Britanyalı işçilerce oynanmış, 1874’te ise İngiliz gemiciler Brezilyayı futbolla tanıştırmıştır.

Süreç içerisinde futbolun geniş kitlelere ulaşması nedeniyle , ülke federasyonlarının yanısıra

futbolun üst kuruluşu olarak 1904 yılında FIFA (Uluslararası Futbol Federasyonları Birliği)

kurulmuştur.

Sevilerek ilgiyle izlenen, zevk ile oynanan, küresel hale gelerek büyük ekonomik değerlere

sahip olan futbol, diğer takım sporları gibi Sanayi Devriminin ürünüdür. Kendine ait sorunları

mutlaka bulunmakta. Bunları ülkemizde ve yaşadığımız bölgede de görmekteyiz. İlerideki

sohbetlerimizde yapısal sorunlara ait değerlendirmeleri beraberce yapmayı umuyorum.

Sağlıklı günler dileği ile hoşça kalın.