Sözleşmeliye kadro teklifi Meclis’te

Tunç, 458 bin 615 kişinin faydalanacağını açıkladı

Nilay Meryem ÇÖMLEK

Bartın’daki binlerce kişi dahil olmak üzere yaklaşık 460 bin sözleşmelinin kadroya geçirilmesiyle ilgili kanun teklifi Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne (TBMM) sunuldu.

AK Parti Grup Başkanvekili ve Bartın Milletvekili Av. Yılmaz tunç, 28 Kasım’da Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, tarafından açıklanan ve toplam 458 bin 615 kişinin yararlanacağı düzenlemeyi içeren kanun teklifini TBMM Başkanlığına sunduklarını açıkladı.

İmzasının da bulunduğu “Devlet Memurları Kanunu ve Bazı Kanunlar ile 663 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi”nin genel gerekçesini de açıklayan Tunç, şunları kaydetti:

Genel gerekçesi

“Kamu hizmetlerinin yürütülmesinde görev alan sözleşmeli personel 657 sayılı Devlet Memurları Kanununda düzenlenen istihdam şekillerinden biridir. Kanunun 23 Temmuz 1965 tarihli Resmi Gazete nüshasında yayımlanan ilk halinde sözleşmeli personel; ‘yurtta yapılamayan özel ihtisas öğrenimine ihtiyaç gösteren belirli istisnai görevlerde kurumların bu kanundaki esaslara uygun olarak görev kanunları ile alacakları yetkiye dayanılarak, geçici süreli ve sözleşme ile çalıştırılan kişiler’ olarak tanımlanmıştır. İlerleyen süreçte kamu hizmetlerinin niteliğinin değişmesi, vatandaşlarımızın hizmet beklentisinin yükselmesi, eğitim imkânlarının her düzeyde ve alanda genişlemesi karşısında sözleşmeli personelin yeniden tanımlanması ihtiyacı doğmuş. buna bağlı olarak sözleşmeli personel pozisyon unvan ve sayılarında sürekli artış kaydedilmiş, bu personelin mali ve sosyal haklarında sürekli güncelleme ihtiyacı ortaya çıkmıştır. Geldiğimiz noktada kamu hizmetlerine giriş düzeyindeki unvanların önemli bir kısmında sözleşmeli personel istihdam edilmesi mümkün bulunmakta olup bu personelin hakları süreç içerisinde memurlarla benzer hale getirilmiştir.

Diğer taraftan 1965 yılındaki ilk haline göre büyük ölçüde değişmiş ve kapsam bakımından bir hayli genişlemiş olmasına rağmen 657 sayılı Kanunun 4/B maddesinde düzenlenen sözleşmeli personel istihdamı ihtiyacı karşılamakta yetersiz kalmış, teşkilat kanunlarına eklenen hükümler ile kurumların kendi görev ve hizmet ihtiyaçlarına özgü, farklı mali ve sosyal haklara sahip yeni sözleşmeli personel türleri ortaya çıkmış ve yaygınlaşmıştır.

633 sayılı Kanun, 652 ve 663 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamelerde yapılan değişiklikler ile sözleşmeli personel istihdamında yeni bir model ortaya çıkmış. bu kapsamda Milli Eğitim ve Sağlık Bakanlıkları ile Diyanet İşleri Başkanlığında üç yılını tamamlayan sözleşmeli personele memur kadrosuna geçiş hakkı verilmiştir.

Günümüzde kamuda istihdam edilen sözleşmeli personelin büyük bir kısmı doğrudan veya dolaylı olarak 657 sayılı Kanunun 4/B maddesine tabidir. Ayrıca, tüm personeli sözleşmeli statüde olan kurumlar olduğu gibi, karma istihdam yapısına sahip olmakla birlikte görev alanları ve unvanları ayrıştırılmış kurumlar ile aynı birimde aynı unvan ile memur ve sözleşmeli personel istihdam edilen kurumlar da bulunmaktadır. Sosyal güvenlik hakları bakımından da homojen bir yapı olmayıp. sözleşmeli personelin bir kısmı 5510 sayılı Kanunun 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındayken, bir kısmı (c) bendi kapsamında yer almaktadır.

Sözleşmeli personel sayısının ve istihdam edildikleri hizmet alanlarının genişlemesi istihdama yönelik bazı sorunları da beraberinde getirmiştir. Her ne kadar zaman içerisinde sözleşmeli personel lehine yapılan düzenlemeler ile memur ve sözleşmeli personelin mali ve sosyal hakları arasındaki ayrım büyük ölçüde azalmış olsa da statü ayrımı ortadan kaldırılmış değildir. Aynı kamu idaresinde, aynı birimde, aynı veya benzer unvanlarla görev yapan personelden birinin memur diğerinin sözleşmeli statüde istihdamı; sözleşmeli personelin tayin haklarının kısıtlı olduğu, görevde yükselme ve unvan değişikliği haklarının bulunmadığı dikkate alındığında memur kadrosuna geçme yönünde sürekli bir talep meydana getirmektedir.

2011 yılında 632 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile 657 sayılı Kanunun 4/B maddesi ve 4924 sayılı Kanun kapsamında görev yapan sözleşmeli personel, 2013 yılında ise 6495 sayılı Kanunla yukarıda sayılan sözleşmeli personel yanında mahalli idarelerde görevli sözleşmeli personel ve teşkilat kanunlarına dayalı olarak istihdam edilen sözleşmeli personel 657 sayılı Kanuna eklenen geçici maddelerle isteğe bağlı olarak memur kadrolarına geçirilmiştir. 2021 yılında imzalanan ve kamu görevlilerini kapsayan 6. Dönem Toplu Sözleşmenin 52’nci maddesinde; tarafların görüş ve katılımıyla sözleşmeli personel mevzuatında düzenleme yapılması suretiyle sözleşmeli personelin statülerinin yeniden belirlenmesi konusunda mutabakat sağlanmıştır.

Statüsüyle ilgili değişiklikler yapılması zorunlu hale geldi

Yer verilen açıklamalar çerçevesinde kamuda istihdam edilen sözleşmeli personelin büyük bir oranını teşkil eden 4/B kapsamındaki personelin statüsüyle ilgili değişiklikler yapılması zorunlu hale gelmiştir. Bu çerçevede yurtdışı teşkilatında görev yapanlar ile bir yıldan az süreli ve kısmi zamanlı görev yapanlar, proje süresiyle sınırlı olarak istihdam edilenler dışında tam zamanlı istihdam edilmek üzere hizmete alınan sözleşmeli personelden üç yılını dolduranların memur kadrolarına geçirilmesi sağlanmaktadır. Kamu hizmetlerinde aksama yaşanmaması için, kadroya geçen personel bir yıl daha bulunduğu yerde görevine devam edecektir. Ayrıca disiplin ve görevden uzaklaştırma konusunda mevzuatta düzenleme olmamasının yol açtığı sorunları önlemek bakımından sözleşmeli personele 657 sayılı Kanundaki disiplin ve görevden uzaklaştırma hükümlerinin kıyasen uygulanması sağlanmaktadır.

Mahalli idarelerde sözleşmeli personel istihdamının dayanağını 5393 sayılı Belediye Kanununun 49 uncu maddesi oluşturmaktadır. Bu kapsamdaki personel söz konusu madde hükmünde yer alan atıf sebebiyle 657 sayılı Kanunun 4/B maddesine de tabi bulunmakla birlikte hizmete alım yöntemi ve mali haklar bakımından 4/B kapsamındaki personelden farklılaşmaktadır. 4/B kapsamındaki personelin istihdamında KPSS zorunlu olmasına rağmen mahalli idarelerdeki sözleşmeli personelin işe alımında sınav zorunluluğu bulunmamaktadır.

Kanun teklifinde mahalli idarelerdeki sözleşmeli personelin de üç yıllık hizmet süresini tamamladıkları tarihten itibaren memur kadrolarına geçebilmesi öngörüldüğünden yeni alınacak sözleşmeli personel için sınav süreci getirilmekte, memur alımında uygulanan yöntemle sözleşmeli personel alınmasına imkân sağlanmaktadır.

Sulama birlikleri 6172 sayılı Sulama Birlikleri Kanununun yürürlüğe girdiği 22.03.2011 tarihinden önce 5355 sayılı Mahalli İdare Birlikleri Kanunu kapsamında mahalli idare birliği statüsündeydi. Bu dönemde sulama birliklerinde memur, sözleşmeli personel ve işçi statüsünde personel istihdam edilmekteyken 6172 sayılı Kanunla mahalli idare birliği olmaktan çıkarılmış ve Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğüne bağlı olarak yeniden yapılandırılmış, birliklerde istihdam edilen personelin statüsü işçi olarak belirlenmiştir. 6172 sayılı Kanunun geçici 1’inci maddesiyle birliklerde görev yapan Devlet memurlarının diğer kamu idarelerine nakledilmesi, sözleşmeli personelin ise mevcut statüsüyle istihdamına devam edilmesi öngörülmüştür. Hali hazırda sulama birliklerinde görev yapan sözleşmeli personel 22.3.2011 tarihinden önce işe başlamış olup bu tarihten sonra yeni sözleşmeli personel alımı yapılmamıştır.

Aile hekimlikleri 5258 sayılı Aile Hekimliği Kanunu kapsamında faaliyet göstermektedir. Kanunun 3’üncü maddesinin ikinci fıkrasına göre aile sağlığı merkezlerinde Sağlık Bakanlığı veya diğer kamu idarelerinin kadro ve pozisyonlarında görev yapan personel görevlendirilmektedir. Ayrıca ihtiyaç duyulması halinde kamu görevlisi olmayan uzman tabip, tabip ve aile sağlığı çalışanları; Sağlık Bakanlığının önerisi, Hazine ve Maliye Bakanlığının uygun görüşü üzerine sözleşme yapılarak aile hekimliği uygulamalarını yürütmek üzere aile hekimleri ve aile sağlığı çalışanları istihdam edilmektedir.

Sözleşmeli personelin istihdam esaslarında yapılacak kalıcı değişikliklere ilave olarak 28 Kasım 2022 tarihi itibarıyla kamu idarelerinde görev yapan 657 sayılı Kanunun 4/B maddesi, 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin ek 6 ve ek 26’ncı maddeleri, kurumların özel mevzuatı, 5393 sayılı Belediye Kanununun 49 uncu maddesi ve kamu görevlisi olmayanlar arasından 5258 sayılı Aile Hekimliği Kanununun 3 üncü maddesinin ikinci fıkrası kapsamında istihdam edilen sözleşmeli personelin görev yaptıkları idarelerde, 6172 sayılı Sulama Birlikleri Kanununun geçici | inci maddesi kapsamında istihdam edilen sözleşmeli personelin ise Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü teşkilatında istekleri halinde memur kadrolarına atanmasına imkân sağlanmaktadır.

Kanun teklifi ile ayrıca 657 sayılı Kanunun 86’ncı maddesine dayalı olarak açıktan vekil olarak atanmış Sağlık Bakanlığında görev yapan ebe ve hemşireler ile Diyanet İşleri Başkanlığında görev yapan vekil imam-hatip ve müezzin-kayyımların da memur kadrosuna atanmasına imkân sağlanmaktadır. Açıktan vekil olarak görevlendirme kamuda istisnai bir hizmet gördürme usulü olmakla birlikte bu şekilde görevlendirilen personel asil memurlar ile aynı görevleri yerine getirmekte, aynı yetki ve sorumluluklara sahip bulunmaktadır.

Ayrıca Kültür ve Turizm Bakanlığı, Devlet Opera ve Balesi Genel Müdürlüğü ile Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğünde sürekli görev yapan sözleşmeli sanatçılar yanında bunlarla aynı veya benzer görevleri yerine getiren ancak 657 sayılı Kanunun 4/B maddesi kapsamında farklı mali ve sosyal haklara sahip olarak bir yıldan az süreli ve mevsimlik hizmetler kapsamında istihdam edilen sözleşmeli personel de görev yapmaktadır. Kanun teklifi ile söz konusu personelin sürekli görev yapan sanatçılarla aynı statüye getirilmesi amaçlanmaktadır.

Sonuç olarak kamu idarelerinde istihdam edilen sözleşmeli personelin çalışma
koşullarında değişiklik yapılması ve mevcut sözleşmeli personel ile açıktan vekil olarak atanan personelin memur kadrolarına geçirilmesine ilişkin olarak hazırlanan Kanun teklifi ile; 6. Dönem Toplu Sözleşmede yer verilen hükmün gerekleri ve kapsamdaki personelin beklentileri karşılanmakta, kamu kurumlarında çalışma barışının korunmasına ve kurumsal hizmet kalitesinin arttırılmasına katkı sağlanmakta, unvan değişikliği ve görevde yükselmenin önündeki engeller kaldırılmakta, tayin sorunları giderilerek aile bütünlüğü sağlanmakta ve mağduriyetler giderilmektedir.”