Bakanlığın bütçe görüşmesinde Amasra maden faciası gündem oldu

“Kaç madencinin canı bir AK Partili bakanın istifası eder?”

Nilay Meryem ÇÖMLEK

TBMM Genel Kurulu’nda geçtiğimiz Çarşamba günü Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ile bağlı kuruluşların bütçeleri görüşüldü.

Parti grupları adına yapılan konuşmaların tamamlanmasının ardından ilk söz Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Dönmez’e verildi. Dönmez 42 işçinin yaşamını yitirdiği Amasra'daki maden faciası ile ilgili konuşurken CHP’li milletvekilleri, "İstifa etmeyecek misiniz? Madende yangın hala sürüyor, ailelerin acısı dinmedi. Hala TTK Genel Müdürü görevde. TTK'dan kimsenin ifadesi alınmadı. Soruşturma Ankara'ya uzanmadı, bakanlık kimseyi açığa almadı. Neden? 42 madenci için sadece iki cümle mi kuracaksınız? Amasra Komisyonu'na gelecek misiniz? Kaza değil, cinayet” diyerek tepki gösterdi.

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Dönmez, TBMM Genel Kurulunda Bakanlığının 2023 yılı bütçesine ilişkin konuşmasında, Türkiye Yüzyılı'nın temel paradigmalarından biri olan enerji bağımsızlığı ve enerjinin katlanılabilir maliyetle tüketiciye sunulmasının, stratejik önemini vurguladı. Türkiye'nin pandemi sonrasında hızla toparlanarak 2021'de yüzde 11,4 büyüdüğünü anımsatan Dönmez, yenilenebilir enerjiden madene, katma değeri yüksek Ar-Ge projelerinden nükleere, sektöre katkı sağlayan her alanda teknolojik altyapıları güçlendirecek yatırımlara imza attıklarını dile getirdi. Dönmez, Türkiye'nin sürekli artan elektrik ihtiyacının karşılanabilmesinin kritik öneme sahip olduğuna işaret ederek, enerji sektörüne yatırım yapmak isteyen girişimciler için rehber niteliği taşıyacak Türkiye Ulusal Enerji Planı'nı kısa sürede yayımlayacaklarını bildirdi.

81 il merkezinin tümüne doğalgaz ulaştırıldı

Dönmez, elektrik enerjisi sektöründe 20 yılda elde ettikleri başarının bir benzerine doğal gaz sektöründe de ulaştıklarını, 20 yıl önce sadece 5'i il merkezi olmak üzere 57 yerleşim yerinde doğal gaz kullanıldığını, şimdi ise 81 il merkezinin tümüne ve 693 yerleşim yerine doğal gaz ulaştırdıklarını vurguladı. Bu yatırımların devam edeceğini dile getiren Dönmez, "2022-2026 döneminde 275 yerleşim yerine daha doğal gaz ulaştırılması hedeflenmektedir. 20 yılda doğal gaz imkanı sunduğumuz vatandaşlarımızın sayısı 4,2 katına çıkarak 69 milyona ulaşmıştır. 2021 yılında, 2022 yılı kasım TÜFE'sine göre yaklaşık 13,3 milyar lira doğal gaz şebeke yatırımı yapılmışken bu tutarın 2022 yılında 18,9 milyar lira olması planlanmaktadır." ifadelerini kullandı.

331 bin haneye 114 milyon lira doğal gaz tüketim desteği

Pandemi dönemi ve uluslararası krizler nedeniyle enerji fiyatlarının çok yükseldiğine dikkati çeken Dönmez, vatandaşların artan enerji maliyetlerinden asgari seviyede etkilenmesi için gerekli tüm tedbirleri aldıklarını vurguladı. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Dönmez, geçen yıl elektrik ve doğal gazda 100 milyar lira tutarında sübvansiyon sağladıklarını bildirerek, “Halihazırda elektrikte düşük kademede yaklaşık yüzde 50, doğal gazda ise yüzde 75 ile söz konusu desteği artırarak sürdürüyoruz. Ekim itibarıyla Avrupa ülkeleri arasında meskenlerde vatandaşlarına birim enerji başına en ucuz doğal gaz sağlayan üçüncü, elektrikte ise dördüncü ülke konumundayız. Mesken ve tarımsal faaliyetler abone gruplarında yer alan tüketiciler için KDV, yüzde 18'den yüzde 8'e düşürülmüştür. Elektrikte de hem meskende hem de ticarethane abone gruplarında kademeli tarifeye geçilerek dar ve orta gelirli vatandaşlarımızın daha uygun fiyattan elektrik kullanmaları sağlanmıştır. Tanzim edilen elektrik faturalarının meskende yüzde 83'ü, ticarethanede yüzde 87'si düşük kademede bulunmaktadır. Ayrıca elektrik faturalarında yer alan enerji fonu ve TRT payı da kaldırılmıştır. İhtiyaç sahibi hanelere elektrik tüketim desteği verilmesine yönelik düzenleme kapsamında 2019-2022 Ekim döneminde 9,5 milyar lira tutarında elektrik tüketim desteği verilmiş olup Ocak-Ekim 2022 döneminde ise 2,4 milyon hane 3,4 milyar lira tutarında destekten faydalanmıştır” dedi.

Dönmez, 2021'de 2 milyon aileye 1,8 milyon ton kömür verildiğini, bu yardımların sürdüğünü, Ocak-Ekim 2022 döneminde 331 bin haneye 114 milyon lira doğal gaz tüketim desteğinin sağlandığını anlattı.

Filyos Doğal Gaz İşleme Tesisi'ndeki çalışmalar önemli ölçüde tamamladı

Türkiye Yüzyılı'nda, ülkenin enerji ve maden alanında kendi kendine yeten bir ülke haline geleceğini belirten Dönmez, Karadeniz başta olmak üzere farklı yerlerde yapılan enerji keşiflerine değindi. Yıllar boyunca ihmal edilmiş alanlarda arama ve üretim projelerine hız verdiklerine dikkati çeken Dönmez, şu bilgileri verdi:

“Son 3 yılda dünya çapında keşifler yaptık. Rezerv büyüklüğü açısından Sakarya gaz sahası Tuna-1 kuyusunda gerçekleştirilen keşif, 2020 yılında denizlerde yapılan dünyanın en büyük keşfidir. Amasra-1 kuyusunda yapılan keşif ise 2021 yılında gerçekleştirilmiş dünyanın ikinci büyük keşfi olmuştur. Kara alanlarında da yeni keşif ve üretim artışlarımız devam ediyor. Son 5 yılda TPAO tarafından yapılan hidrokarbon üretimi yaklaşık yüzde 70 artmıştır. Toplam 540 milyar metreküplük doğal gaz keşfi sonrasında, keşiften ilk üretime kadar dünyanın en hızlı saha geliştirme projesini yaklaşık 2,5 yıl gibi rekor bir sürede tamamlayarak Cumhuriyet'in 100. yılında yerli gazımızı milletimizle buluşturmayı hedefliyoruz. Bu kapsamda derin deniz tabanındaki 170 kilometrelik boru hattının serim işlemini tamamladık. Test ve devreye alma işlemleri ise devam etmekte olup Filyos Doğal Gaz İşleme Tesisi'ndeki çalışmalarımızı da önemli ölçüde tamamladık.”

“Komisyon çalışmalarına her türlü katkıyı sağlıyoruz”

Amasra’daki maden kazasına da değinen Dönmez, vefat eden madencilerin yakınlarına sahip çıktıklarını, yapılan düzenlemeyle vefat eden madencilerin yakınlarına kamuda istihdam olanağı sağlandığını anımsatarak “Amasra'da maden kazasında hayatını kaybeden vatandaşlarımıza başsağlığı diliyorum. Amasra maden kazası sonrasında, kazanın her yönüyle araştırılarak sorumluların belirlenmesi için bir yanda adli ve idari süreç devam ederken diğer yandan da TBMM Meclis Araştırması Komisyonu kazayı ele almaktadır. Biz de Bakanlık olarak, söz konusu komisyonun çalışmalarına ilgili kurumlarımız ile her türlü katkıyı sağlıyoruz. Diğer yandan, vefat eden kardeşlerimizin geride kalan yakınlarına da sahip çıkıyor, her türlü maddi ve manevi desteği sağlıyoruz. Bu çerçevede yapılan düzenleme ile madencilerimizin yakınlarına aylık bağlanacak ve kamuda istihdam olanağı sağlanacaktır” dedi.

KUTU KUTU

Yavuzyılmaz: “Amasra maden faciası, AK Parti hükümetinin ihmaller zincirinin bir sonucudur”

CHP Zonguldak Milletvekili Deniz Yavuzyılmaz, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı bütçesi üzerine söz aldı. “42 madencinin hayatını kaybettiği Amasra maden faciası, bir doğal afet değildir. AK Parti hükümetinin ihmaller zincirinin bir sonucudur" diyen Yavuzyılmaz, işçi açığına da dikkat çekerek “Kaynak, bilirkişi ön raporu, emniyet ifade tutanakları, Sayıştay raporları. Bu resmi belgelere göre grizu patlaması neden yaşandı? Havalandırma hızı yetersizdi. Patlamanın yaşandığı galeride biriken metan gazı dışarı atılamadı. Sensörlerin yeri yanlıştı. Galeride biriken metan gazının yoğunluğu doğru ve zamanında tespit edilemedi. Personel sayısı eksikti. Türkiye Taşkömürü Kurumu’ndaki ideal işçi sayısı 14 bin; mevcut çalışan işçi sayısı 7 bin 385. Yani iki işçinin yapacağı işi sadece bir işçi yapıyor" dedi.

“İktidara geldiğimizde 5 bin işçi alacağız”

“2022 yılında ortalama bin 500 işçi kendi uzmanlık alanının dışındaki alanlarda çalıştırılıyor” diyen Yavuzyılmaz, Yani AK Parti hükümetleri döneminde TTK’daki işçi sayısı Cumhuriyet tarihinin en düşük seviyesinde. Amasra’daki norm kadro işçi sayısı bin 145. Ancak çalışan işçi sayısı sadece 590. Defalarca kez uyarmamıza rağmen bu kritik ve ölümcül işçi açığı AK Parti tarafından giderilmedi; Enerji Bakanı tarafından giderilmedi. Cumhurbaşkanı tarafından giderilmedi. Biz iktidara geldiğimizde 5 bin işçi alacağız” ifadelerini kullandı.

“Bakanlık görmezden geldi”

Bakanlığın tehlikeyi görmezden geldiğini savunan CHP’li Yavuzyılmaz, konuşmalarına devam ederek şunları söyledi:

“Bakanlık tehlikeyi görmezden geldi. TTK Amasra’da; Amasra A Sahası’nda 16 milyon ton rezerv alanın içinde çalışıyor. Hemen altında ve yanında komşu olan sahanın adı Amasra B Sahası. Amasra B Sahası’ndaki kömür rezervi 606 milyon ton. AK Parti bu sahayı özel bir şirkete tahsis etti. Böylece TTK’nın madencilerini eksi 300, eksi 400 kodları arasına hapsederken özel bir maden şirketine kömürün kaymağını altın tepside sundu.

Faciaya giden yolun taşları bakın nasıl döşendi? Sayıştay uyarmıştı. 2019 yılı raporunda müessesenin çalışma derinliğinin eksi 300 metreye ulaştığını, grizu patlama riskinin yüksek seviyede olduğunu, çalışan damarların tümünde gaz içeriklerinin yüksek olduğunu tespit etmiş, uyarmıştı. Dikkate almadınız. Metan gazı oranı sürekli yükseliyordu. Özellikle son bir ayda defalarca kez patlama seviyesine geldi. Dikkate almadınız. Tali vantilatörlerden biri hava kaçırıyordu, tamir ettirmekte geciktiniz. Patlamanın gerçekleştiği galerideki hava hızı olması gereken altına indi. Ana havalandırma aspiratörü beş değil, on değil, on beş değil tam 44 yıllıktı; değiştirmekte geçtiniz. Bakanlık tüm bu uyarılara ve tespitlere rağmen ilave tedbir almakta gecikti.”

“Kaç madencinin canı bir AK Partili bakanın istifası eder”

"Özetle grizu patlamasının gerçekleştiği galeride mevzuata göre olması gereken hava hızı en az 0,50 metre/saniye olmalıydı” diyerek sözlerini sürdüren Yavuzyılmaz, “Ancak mevcut olan hava hızı 0,25 metre/saniye oldu. Hava hızı iki kat daha düşüktü. İşte bunun adı cinayettir. Enerji Bakanı’na soruyorum; istifa etmesi için bir maden faciasında en az kaç işçinin ölmesi gerekiyor? 50, 100, 500, bin… Kaç madenci? AK Parti milletvekilleri size soruyorum; kaç madencinin canı bir AK Partili bakanın istifası eder? Güya Meclis’te bir araştırma komisyonu kuruldu, başına aritmetik çoğunlukla Taner Yıldız getirildi. Taner Yıldız, eski Enerji Bakanı. Döneminde 6 büyük maden faciası, ardından yüzlerce can kaybı var. Rapor yazım ekibine de AK Parti’nin istediği raporu yazacaklar getirildi” ifadelerini kullandı.