Diyabet Okulu açılacak

Nilay Meryem ÇÖMLEK

 “Dünya Diyabet Günü” etkinlikleri kapsamında Bartın İl Sağlık Müdürlüğü tarafından bilgilendirme çalışmaları yapıldı. Bu kapsamda Cumhuriyet Meydanı’nda açılan stantta vatandaşlara “Diyabet”, “Diyabette Beslenmenin Önemi”, “Diyabetik Ayak”, “Diyabetten Korunmanın Yolları” anlatılırken broşürler ve Dünya Diyabet Günü’nün simgesi olan mavi renkli kurdeleler dağıtıldı.

“Dünya Diyabet Günü” dolayısıyla Bartın İl Sağlık Müdürlüğü’nce Bartın’da bilgilendirme çalışmaları gerçekleştirildi. Bartın İl Sağlık Müdürlüğü’nce görevli Diyetisyen Müzeyyen Elmas Kara, Cumhuriyet Meydanı’nda açılan stantta vatandaşlara “Diyabet”, “Diyabette Beslenmenin Önemi”, “Diyabetik Ayak”, “Diyabetten Korunmanın Yolları”nı anlatırken stantta görevli sağlık çalışanlarınca da vatandaşlara broşürler dağıtıldı.

“Erken teşhis hayati öneme sahip”

Diyabetin komplikasyonlarını önlemek ve sağlıklı sonuçlara ulaşmak için erken tanı ve tedavinin önemli olduğunu belirten Bartın İl Sağlık Müdürü Dr. Dursun Koç da şunları söyledi:

“Günümüzde 425 milyondan fazla insan diyabetle yaşamaktadır. Bu bireylerin çoğu; düzenli fiziksel aktivite, sağlıklı ve dengeli beslenme ve sağlıklı yaşam ortamlarının teşvik edilmesi yoluyla hastalığa yakalanma riskinin büyük oranda önlenebilir olduğu Tip 2 diyabetli bireylerdir. Ailelerin, Tip 2 diyabet için değiştirilebilir risk faktörlerini önlemede kilit rolü vardır ve sağlıklı bir yaşam tarzını yaşamak için eğitim, kaynaklar ve uygun ortamlarla desteklenmelidirler. Hala diyabetle yaşayan 2 kişiden 1‘i tanı almamıştır ve bu bireylerin çoğu Tip 2 diyabetlidir. Diyabetin komplikasyonlarını önlemek ve sağlıklı sonuçlara ulaşmak için erken tanı ve tedavi önemlidir. Tüm aileler diyabet hastalığından potansiyel olarak etkilenmektedir ve bu nedenle her tür diyabet için belirti, semptom ve risk faktörleri hakkında farkındalık erken teşhiste hayati öneme sahiptir. Her 4 aile üyesinden 1’inden azı diyabet eğitim programlarına erişebilmektedir. Diyabet bakımında aile desteğinin, diyabetli insanlar için sağlık sonuçlarının iyileştirilmesinde önemli bir etkiye sahip olduğu kanıtlanmıştır. Bu nedenle diyabetli bireyler ve aileleri için yaşam kalitesini olumsuz yönde etkileyebilecek bu hastalığın duygusal yöndeki olumsuz etkisini azaltmak amacıyla sürekli diyabet tedavisi ve desteğinin erişilebilir olması önemlidir.

5 hedef belirlendi

2011 yılından itibaren T.C. Sağlık Bakanlığı tarafından toplumda diyabet farkındalığını arttırarak, gelecek nesilleri diyabetten korumayı ve tanı alan hastalara sunulan diyabet bakım kalitesinin yükseltilmesini, komplikasyonların ve diyabete bağlı ölümlerin azaltılmasını amaçlayan ‘Türkiye Diyabet Programı 2015-2020’ uygulanmaktadır. Türkiye Diyabet Programı 2015-2020’de diyabet hastalığı ile ilgili genel bilgiler özetlenmiş, diyabetin Dünya’da ve Türkiye’de mevcut durumu ortaya konmuş ve diyabetle etkin mücadele edilebilmesi için ulaşılması gereken 5 amaç belirlenmiştir. Bu amaçlar; etkin diyabet yönetimi için politika geliştirmek ve uygulamak, diyabetin önlenmesini ve erken tanı konmasını sağlamak, diyabet ve komplikasyonlarının etkin tedavisini sağlamak, çocukluk çağında diyabet bakım ve tedavisini geliştirmek, Tip 2 diyabet ve obeziteyi önlemek ve diyabet ve diyabet programını etkin izlemek ve değerlendirmektir.

“Diyabet Okulu açılacak”

Bu amaçlar kapsamında ‘Sağlıklı ve diyabet riski taşıyan bireylerin diyabetin önlenmesi konusunda eğitilmesi vefarkındalığın arttırılması’ başlığı kapsamında; tüm sağlık kurumlarında sivil toplum kuruluşları ve sektörle işbirliği halinde diyabetli birey ve yakınlarına sürekli eğitimler düzenlenmektedir. Bilgilendirme faaliyetleri kapsamında ‘https://beslenmehareket-saglik.gov.tr’ web sayfalarımız ve sosyal medya aktif olarak kullanılmaktadır. Obezite, Tip 1 ve Tip 2 Diyabet Klinik Rehberleri ve Diyabetli Birey Kontrol Listeleri hazırlanmış, sağlık personeline basım ve dağıtımı tamamlanmıştır. İlimiz Devlet Hastanesi’nde Diyabet Okulu açılması planlanmış ve çalışmalar başlatılmıştır.”

Diyabetle yaşamının yolu beslenmeden geçiyor!

Sağlıklı kişilerde yenen gıdaların bir kısmı sindirildikten sonra şeker yani glikoz olarak kana geçiyor ve çeşitli dokular tarafından enerji kaynağı olarak kullanılıyor. Diyabetli kişilerde ise; kandaki glikozun yani kan şekerinin düzeyini dengeleyen insülin hormonunun eksikliği veya etkili bir şekilde çalışmaması nedeniyle kandaki şeker kullanılamıyor ve kan şekeri yükseliyor. Yaşam kalitesini ve organların işlevlerini bozan diyabetle savaşmada bazı etkenler büyük rol oynuyor. Bunlardan biri de doğru beslenme.

Diyabet tedavisinin amacının kan şekeri kontrolünü sağlayarak, diyabet ve komplikasyonlarını önlemek olduğunu söyleyen Bartın İl Sağlık Müdürü Dr. Dursun Koç, böylece diyabetli kişilerin yaşam kalitesinin yükseleceğini belirtti. Dr. Koç, diyabet tedavisi için 3 altın kuralın düzenli ilaç kullanımı, yeterli ve dengeli beslenme ile düzenli egzersiz olduğunun altını çizdi.

Sağlıklı beslenme diyabette tedavinin temeli!

Diyabeti olan kişilerde, kişiye özel beslenme programı oluşturmanın oldukça önem taşıdığını belirten Dr. Koç, diyabetli kişilerin yeterli ve dengeli beslenme programı için mutlaka bir diyetisyen ile görüşmesi gerektiğine vurgu yaptı. Dr. Koç, diyabetli kişilerin beslenmede dikkat etmesi gereken ipuçlarını şöyle anlattı:

“Diyabet tedavisinin amacı kan şekeri kontrolünü sağlayarak diyabetin seyrinde gelişebilecek bozuklukları (komplikasyonları) önlemek veya geciktirmek; böylece yaşam kalitenizi yükseltmektir. Diyabette bu amaca yönelik olarak tedavi, sağlıklı beslenme ve egzersizle, sağlıklı beslenme, ağızdan alınacak antidiyabetik (OAD) ilaçlar ve egzersizle ve sağlıklı beslenme, insülin tedavisi ve egzersiz ile sağlanabilmektedir. Diyabet, yaşamınızda başta beslenme planınız olmak üzere bazı değişikliklerin oluşmasını gerektirmektedir. Kan şekerini oluşturan asıl kaynak besinler olduğu için sağlıklı beslenme diyabette tedavinin temelidir.

Her gün çeşitli besinler tüketin

Sağlıklı beslenmek için vücudun ihtiyacı olan öğeleri içeren besinleri yeterli miktarlarda ve öğün içinde dengeli bir şekilde tüketmeniz gerekmektedir. Sağlıklı beslenmek için ihtiyacımız olan öğeler ve bu besin öğelerini alacağınız temel yiyecek kaynakları karbonhidrat, protein,  yağ, vitamin ve mineral ile posadır.  Sağlıklı beslenmek için her gün çeşitli besinler tüketiniz. Çünkü her bir besinin içindeki besin öğesi farklıdır. Sağlıklı bir yaşam sürdürebilmek için vücudunuzun gereksinimi olan besin öğelerini ancak yiyecekleri çeşitlendirerek, yeterli bir şekilde sağlayabilirsiniz. Diyabetinizin olması yaşamınız boyunca sevdiğiniz yiyecekleri yiyemeyecek olmanız anlamına gelmez. Fakat yediğiniz yiyecek çeşidine ve miktarına daha çok dikkat etmeniz gerekmektedir. Önemli olan kan şekerinin kontrolünü sağlamak için sebze, meyve, tahıl kaynaklarından zengin, ılımlı miktarda protein ve yağ ile kolesterolü sınırlandırılmış bir beslenme planı uygulamanızdır. Bu plan içinde yediğiniz besinlerin çeşidi, miktarı ve zamanı konusunda bilinçli olmanız ve bu bilince uygun davranmanız gerekir. Vücudunuz için gerekli olan besinlerin zaman ve miktar olarak belirli bir denge içinde alınması hiperglisemi ve hipoglisemiyi önleyerek, kan şekeri kontrolünü sağlayacak kan şekerinin kontrol altına alınması da kısa ve uzun dönemde gelişebilecek komplikasyonları önleyecek veya geciktirecektir.

Sağlıklı beslenme önerileri farklı değil

Diyabeti olan birçok kişi beslenme planını uygulamak için aile ile yemek yeme zamanını ve birlikte yedikleri yemek çeşidini değiştirmekte, kendisi için ayrı yemek hazırlamaktadır. Oysa günümüzde diyabeti olan ve diyabeti olmayan bireylere önerilen sağlıklı beslenme önerileri farklı değildir. Diyabet, bireyin temel besin öğelerine olan gereksinim düzeylerini etkilemez. Diyabeti olmayan bir kişinin de rafine şeker tüketimini kısıtlaması, doymuş yağ ve kolesterolden zengin olan et, süt, yoğurt, peynir, yumurta gibi yiyecekleri belirli bir miktarda tüketmesi, az az ve sık sık yemek yemesi gerekmektedir. Öğünlerden 1,5 saat sonra kan şekerinizi ölçerek farklı yiyeceklerin kan şekerinizi nasıl etkilediğini saptayabilir, farklı yiyecekler ile menü planlaması yapmak için değişim listelerinden faydalanabilirsiniz.

Öğün planlaması yapılmalı

Çoğu kişi diyabet tedavisini en zor kısmının beslenme alışkanlıklarını değiştirmek ve öğün planı yapmak olduğu konusunda hem fikirdir. Haftanın 7, yılın 365 günü ve yıllar boyunca her gün düzenli olarak belirli zamanlarda, ölçülü miktarlarda yemek yemek gerçekten zordur. Ancak günümüzde kan şekeri kontrolünün sağlanması için diyetisyeniniz tarafından beslenme tedavinizin temelini katı kuralların, belirli kalori hesabına dayalı, daha önceden basılarak hazırlanmış diyet listelerinin uygulanmasından ziyade sağlıklı yaşam tarzı değişikliklerinin sağlanması oluşturmaktadır.

Diyetisyenden yardım alın

Yaşam tarzınızda yapacağınız değişikliklerinin en önemlisi mevcut beslenme alışkanlıklarınızın sağlıklı beslenmenizi sağlayacak şekilde değişmesidir. Bu değişiklikleri başlatmanın temelinde ise bilinçli bir besin seçimi ve mutfak alışverişi yer alır. Çünkü evinize aldığınız veya dışarıda yemek yerken seçmiş olduğunuz besinlerin sağlıklı beslenmeniz için uygun besinler olmaması durumunda kan şekeri kontrolünün sağlanması zorlaşır. Haftalık veya günlük öğün planınızı yapmak, alışveriş için markete gittiğinizde size kolaylık sağlayacaktır. Gereksiniminiz olan besinleri içeren bir alışveriş listesi yapınız ve ihtiyacınız olan miktarlar belirleyiniz. Öğün planlaması konusunda bilgi almak ve uygulamalarda başarılı olmak için diyabet tedavisi konusunda deneyimli bir diyetisyenle (diyabet diyetisyeni) birlikte çalışmaya gereksiniminiz olacaktır. Diyabet diyetisyeninizle birlikte öğün ve ara öğünlerinizi size uygun olacak şekilde planlayabilir, beslenme alışkanlıklarınızda gerekli olan davranış değişiklikleri konusunda bilgi alabilirsiniz.

Diyabetlilerin 6 öğün beslenmesi önerilir!

Gün içinde yemeniz gereken öğün sayısı beslenme alışkanlıklarınıza, diyabetinizin tipine, aldığınız medikal tedaviye (ilaç, insülin), fiziksel aktivite düzeyinize ve o andaki kan şekeri düzeyinize bağlı olarak değişir. Diyabetli bireylerin sabah kahvaltısı, öğle yemeği ve akşam yemeği olarak üç ana öğün, öğünler arasında ve gece yatmadan önce üç ara öğün olmak üzere altı öğün beslenmesi önerilir.

Sık ve az yiyin

İnsülin kullanan bir diyabetlinin ara öğün yapmaması, bir ara öğünü atlaması veya yediği yiyecek miktarını ve çeşidini azaltması kan şekerinin düşmesine (hipoglisemi) neden olur. Bir gün içinde yenilmesi gereken yiyecek çeşidini ve miktarını gün boyunca yayarak, sık ve az yemek yemek alınan öğünden sonra kan şekerinin daha az yükselmesini sağlar. Vücudunuz için gerekli olan besinleri zaman ve miktar olarak belirli bir denge içinde almanız hiperglisemi ve hipoglisemiyi önleyerek, kan şekeri kontrolünü sağlayacak kan şekerinin kontrol altına alınması da kısa ve uzun dönemde gelişebilecek komplikasyonları önleyecek veya geciktirecektir.”