Meclis, hukuk mücadelesine “oy birliği”yle son noktayı koydu!

Mustafa Ahmet Oktay

Bartın İl Özel İdaresi İşletme ve İştirakler Müdürlüğü’nün 1 Temmuz 2020 tarihli ve 6630 sayılı “Büyükkıran Köyündeki Tarla Vasfındaki Arsaların Kiralanması” konulu dosyası İl Genel Meclisi’nin 2020 yılı Temmuz Ayı Toplantı döneminde Plan ve Bütçe Komisyonu, Sanayi Ticaret ve Turizm Komisyonu, İçişleri Komisyonu ile Tarım Komisyonu’na havale edildi.

Komisyonlarca düzenlenen raporlar Ağustos ayı toplantılarında yeniden gündeme gelerek okunurken ve İl Genel Meclisi’nde görüşüldü.

Büyükkıran Köyü sınırları içerisinde mülkiyeti İl Özel İdaresi’ne ait 123/3,123/5 ve 121/7 ada parsel nolu taşınmazlar 2886 Sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 51/a maddesine göre “tıbbi ve aromatik bitki yetiştiriciliği” amaçlı olarak 3 yıllığına kiralamak üzere İl Encümeni’nce ihale edildi. İl Encümeni’nin 4 Mart 2020 tarihli ve 65 sayılı Kararı ile Nurten Karayaman’a kiralanması uygun görüldü.

25 yıla kadar süre uzatılması talep edildi

Kiracı Nurten Karayaman, 29 Haziran 2020 tarihli dilekçesi ile projenin detaylarını İl Özel İdaresi’ne sunarak, söz konusu alanda yapacağı yatırımlar için projenin incelenerek kiralama süresinin 25 yıla kadar uzatılmasını talep etti.

Plan ve Bütçe Komisyonu, Sanayi Ticaret ve Turizm Komisyonu, İçişleri Komisyonu ve Tarım Komisyonu’nca dosya içeriğindeki mevcut evraklar üzerinde yapılan incelemede; İl Özel İdaresi ile kiracı arasında yapılan Bartın Üçüncü Noterliğinin 13 Mart 2020 tarihli 02925- 02926-02927 sayılı Taşınmaz Kira Sözleşmesinde; “1. Maddesinde kiraya verilen taşınmazın kiralama amacının 'Lavanta Fidesi’ olarak belirtildiği, 2. Maddesinde kira süresi yer tesliminin yapıldığı tarihten itibaren 3 yıl olduğu, 5. Maddesinde kiraya verilecek taşınmazlar üzerinde sabit tesis yapılamayacağı,18. Maddesinde Taşınmaza İl Özel İdaresince ihtiyaç duyulması veya taşınmazın satışı halinde sözleşme tek taraflı olarak feshedilir, kiracı İdareden hiçbir hak ve tazminat talebinde bulunamaz. Kiracının; fesih talebinde bulunması, kira dönemi sona ermeden faaliyetini durdurması, kiralananı amacı dışında kullanması, taahhüdünü sözleşme ve şartname hükümlerine uygun olarak yerine getirmemesi, işletme ruhsatı alamaması, her ne sebeple olursa olsun işletme ruhsatının iptal edilmesi veya üst üstte iki taksitin vadesinde ödenmemesi hallerinde kira sözleşmesi, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun 62’nci maddesine göre tebligat yapmaya gerek kalmaksızın İdarece feshedilerek, kesin teminatı gelir kaydedilir ve cari yıl kira bedelinin yüzde 25 tazminat olarak tahsil edilir. Sözleşmenin feshedildiği tarihten sonraki döneme ilişkin varsa kira bedeli öncelikle kiracıdan alınacak tazminata mahsup edilir. Ayrıca sözleşme yapıldıktan sonra taahhüdünden vazgeçen ve mücbir sebepler dışında taahhüdünü sözleşme ve şartname hükümlerine uygun olarak yerine getirmeyen kiracı hakkında 2886 Sayılı Devlet İhale Kanununun 84’üncü maddesi uyarınca işlem yapılır. Bu sözleşmenin kiracıya yükümlülük getiren herhangi bir maddesinin ihlali sözleşmenin önemli ölçüde ihlali sayılır ve taşınmaz İdarece hiçbir bedel ve tazminat ödenmeksizin teslim alınır. 20. Maddesinde taşınmazın amacında ve sözleşmede belirtilen şekilde kullanılıp kullanılmadığını idare her zaman denetleyebilir, İdarece ve hizmet sunucusu tarafından yapılacak denetimler sonucunda tespit edilen eksiklikler yine İdarece belirlenecek süre içerisinde giderilmediği takdirde idare sözleşmeyi tek taraflı olarak fesheder.’ hükümlerine yer verildi.

Sözleşme şartlarına uyulmadı

Kiracı taşınmazı “tıbbı ve aromatik bitki yetiştiriciliği” maksadı ile kiralamak istediğini, sözleşmesinde de kiralama amacının “Lavanta Fidesi” olarak ifade edildiği görüldü. Bahse konu taşınmazın iki defa ihale edilmesine rağmen ihaleye iştirak eden olmadığı, kamu zararı oluşmaması amacıyla Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’nün 25 Şubat 2020 tarih ve E.13085 sayılı yazısına istinaden muhammen bedelin, tespit edilen taşınmaz rayiç bedelinin binde biri olarak son ihalede uygulandığı ve ihalenin “tıbbı ve aromatik bitki yetiştiriciliği” muhammen bedeli üzerinden yapıldığı ancak kiracının İdareye sunmuş olduğu 16 Temmuz 2020 tarihli dilekçesinde taşınmaz üzerine 80 dönüm biber, 10 dönüm kenevir ektiği ifade edildi.

“Lavanta fidesi” denildi biber ve kenevir ekildi

Taşınmaz 8 Haziran 2020 tarihinde İl Özel İdaresi tarafından kiracıya teslim edilirken toplam 90 dönüm arazi üzerine “tıbbi ve aromatik bitki yetiştiriciliği” yerine farklı sebze ürünlerinin ekildiği anlaşıldı.

İhale aşamasında İl Özel İdaresi’nce dikkate alınan Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’nün 25 Şubat 2020 tarih ve E.1305 sayılı yazısında “Hazine taşınmazlarının tıbbi ve aromatik bitkiler ile süs bitkileri yetiştirmek amacıyla kiraya verilmesine ilişkin usul ve esasları belirlemek amacıyla 24 Kasım 2017 tarihli ve 30250 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 379 sayılı Milli Emlak Genelge Tebliği’nin Genel Esasları Başlıklı 4’üncü maddesinin 4’üncü fıkrası hükmüne göre; İlk yılı tahmini kira bedeli; taşınmazın rayiç bedelinin binde biridir.’ hükmünün İl Özel İdarelerin taşınmazlarını kapsayacağı ile ilgili hukuki dayanak olmadığı bahse konu tebliğin Amaç ve Kapsam Başlıklı 1. Maddesi “(1) Bu Tebliğin amacı; Hazine taşınmazlarının tıbbi ve aromatik bitkiler ile süs bitkileri yetiştirmek amacıyla kiraya verilmesine ilişkin usul ve esasları belirlemektir.”, Tanımlar Başlıklı 3'üncü maddesinin c bendi “Hazine taşınmazı: Hâzinenin özel mülkiyetindeki taşınmazlar ile Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerleri,’ Türk Medeni Kanununun 715. Maddesi “Sahipsiz yerler ile yararı kamuya ait mallar, Devletin hüküm ve tasarrufu altındadır. Aksi ispatlanmadıkça, yararı kamuya ait sular ile kayalar, tepeler, dağlar, buzullar gibi tarıma elverişli olmayan yerler ve bunlardan çıkan kaynaklar, kimsenin mülkiyetinde değildir ve hiçbir şekilde özel mülkiyete konu olamaz. Sahipsiz yerler ile yararı kamuya ait malların kazanılması, bakımı, korunması, işletilmesi ve kullanılması özel kanun hükümlerine tâbidir.” hükümlerine göre; İl Özel İdaresi mülkiyetindeki taşınmazlar, Hazine taşınmazları, Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki taşınmazlar olarak değerlendirilemez.

Tüm bu bilgiler ve belgeler birlikte değerlendirildiğinde kira sözleşmesinin ihale şartnamesine uygun yapılmadığı, kiraya konu yerin bütününe ilişkin maddeler içermediği, sözleşmede yer alan şartların oluşmamış olması ve talebin ilgili mevzuat hükümlerine uygun olmaması nedeniyle kiralama süresinin 25 yıla kadar uzatılmamasına, ayrıca belirlenen eksikliklerin giderilebilmesi için gerekli iş ve işlemlerin yapılmak üzere dosyanın ilgili müdürlüğüne iadesine İl Genel Meclisi’nin oybirliğiyle karar verildi.

“Hukuka aykırı” gerekçesiyle karar iade edildi

İl Genel Meclisi’nin 10 Ağustos 2020 tarihli bu kararı 5302 Sayılı İl Özel İdaresi Yasası’nın 15. Maddesi gereğinde hukuka aykırı görüldüğü gerekçesiyle Valilik tarafından iade edildi.

Eylül ayında yeniden gündeme geldi

5302 Sayılı İl Özel İdaresi Yasasının 15. Maddesi gereğince hukuka aykırı görüldüğünden Valilik Makamınca iade edilen İl Genel Meclisi’nin 10 Ağustos 2020 tarihli ve 79 Sayılı Kararı, İdare ve Denetim Müdürlüğü’nün 14 Ağustos 2020 tarihli ve E.5145 Sayılı yazı ekindeki ‘Gerekçe Raporu’ İl Genel Meclisimizin 2020 yılı Eylül ayı toplantı döneminde yeniden gündeme gelirken genel görüşmeye açılarak görüşüldü.

Yapılan genel görüşmeler neticesinde; kararın iadesi için Gerekçe Raporunda ‘Denetim Komisyonu sıfatı yokken ve denetim yetkisi yöntemlerinden biri kullanılmıyorken karar vermesi hukuka aykırıdır.” ifadesi alırken 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanununun İhtisas Komisyonları Başlıklı 16. Maddesi ‘.... İhtisas komisyonlarının görev alanına giren işler bu komisyonlarda görüşüldükten sonra il genel meclisinde karara bağlanır...’ ve Denetim Komisyonu Başlıklı 17. Maddesi ‘... il özel idaresinin bir önceki yıl gelir ve giderleri ile hesap ve işlemlerinin denetimi için teşekkül ettirilen komisyonu ....’ ifadeleri yer alıyor.

Dosya ilgili Müdürlüğe iade edildi

İhtisas komisyonları; denetim komisyonlarının görev alanına giren İl Özel İdaresinin bir önceki yıl gelir ve giderleri ile hesap işlemlerini denetlememiş olup, görev ve sorumluluk alanına giren kendi konuları ile ilgili hukuka uygun karar verebilmek için dosya üzerinde gerekli incelemeleri yapmış ve kiralama süresinin 25 yıla kadar uzatılması uygun görülmeyerek dosyanın ilgili İşletme ve İştirakler Müdürlüğü’ne iadesine karar verdi.

Meclis yine “oybirliği” yaptı

İl Genel Meclisinin 10 Ağustos 2020 tarihli ve 79 Sayılı Kararı ile İdare ve Denetim Müdürlüğü’nün 14.08.2020 tarihli ve E. 5145 Sayılı yazı ve ekindeki ‘Gerekçe Raporu’ birlikte değerlendirildiğinde kiralama süresinin 25 yıla kadar uzatılmasının uygun olmadığına yine İl Genel Meclisi’nin 7 Eylül tarihli birleşiminde işari olarak yapılan oylama sonucunda oy birliğiyle karar verildi.

Vali Güner, imzasıyla kabul etti

İl Genel Meclisi’nin 85 nolu bu kararı 5302 Sayılı İl Özel İdaresi Yasası’nın 15. Maddesi gereğince hukuka aykırı görülmediğinden 10 Eylül tarihinde Vali Sinan Güner imzasıyla kabul edildi.

Büyükkıran Köyü’nde bulunan arsa ile ilgili dosyada İl Genel Meclisi ile Valilik arasında bir hukuk mücadelesi verildiği anlaşılırken Bakanlık görüşü dahi alınmayan böylesine önemli bir konuda Vali Sinan Güner’in ısrarının sebebi ise merak konusu oldu.

Bu süreçten sonra firmanın 3 yıllık süresi geçerli olacak, firma arsayı usulüne uygun bir şekilde kullanacak.